Tasseming bu modda bilan olib bor"" I eksperimental ishiari natijalari

yalrokirnyo
  vujudga  keldi  va 
inson  kasalliklari  bosh  sabablarini  organizmning  o'zidan  va  unga 
ta'sir  etuvchi  dorivorlardan  axtarish  kerak,  degan  dunyoqarash  o'sha 
davr  olimlarida  shakllandi.  Yatrokimyo  asoschisi  hisoblangan  nemis 
slufokori  va  fiziologi  T,  Paratsels 
“...kimyo fanining  bosh  vazifasi,
 
insoniyat  uchun  zaruriy dori-darmonlar yaratishdir ”,
  degan  g’oyani 
olg’a surdi.
M.V.  Lomonosov  1752-1753-yillardagi  asarlarida  “hayvonlar 
organlari  va  o'simliklar  o'ta  nozik  tuzilishga  ega  va  kimyoviy 
jarayoniarda  ulaming  tartibi  buziladi;  o'simliklar  havo  orqali 
oziqlanadilar  (fotosintez);  bir  qator yog’lar,  efir  moylari  va  smolalar 
libbiyotda  muhim  ahamiyatga  ega”,-  deb  qayd  etib  o'tgan.  Y.  Libix 
1830-1840  yillarda  biologik  tizimlarni  o'rganishga  miqdoriy  analiz 
usullarini  qo'Hagan.  A.M.  Butlerov  birinchi  bo'lib  qand moddasini va 
F.  Vyoler  esa  noorganik  moddalarda  organik  modda -   mochevinani 
sintez  qildilar  va  “organik  moddalar  faqatgina  jonli  organizmda 
“hayotiy kuch”
  ta'sirida hosil bo'ladi”,-  degan  vitalizm  nazariyasiga 
kuchli zarba berdilar.
2-bosqichda erishilgan asosiy yutuqlar:
1802-yil
  -   Jan-Batist  Lamark 
“biologiya”
  --  jonli  tabiatni 
o'rganish  atamasini taklif etdi.
1805-yil 
-
 
Jorj 
Kyuve 
“korrelyatsiya”
 -  
umurtqasiz 
organizmlar uchun  xos belgilaming o'zaro bog’liqlik tamoyilini  fanga 
kiritdi.
1807-yil  -   Y .Y .
  Berselius  jonli  organizmlardan  olinadigan 
moddalami 
“organik  moddalar”,
  qolgan  barcha  moddalami  esa 
“noorganik  moddalar”
  deb atashni taklif etdi.
1814-yilda
 K.  S.  Kirxgoff  arpadagi  kraxmalni  qand moddasiga 
aylantiruvchi  ferment -  
“amilaza ”ni
  ajratib oldi.
1820-yilda
 Brankolo jelatinani kislota bilan qayta ishlab, birinchi 
aminokislota -  
“glitsin ”ni
  ajratib oldi va o'rgandi.
1824-yilda
  U.  Praut  oshqozon  shirasidan  HC1  ni  ajratib  oldi  va 
organik  moddalami  uch  toifaga:  oqsillar,  yog’lar  va  uglevodlarga 
ajratdi.
417

---

1825-yilda
  Y.E. Purkine to’qimalar yadroga egaligini aniqladi.
1833-yilda
 
A.  PeyenvaJ. 
Perso 
“
amilaza”
  (diastaza)
fermentmi toza ho Ida ajratib oidiSar.
1836-yi'lda
  T.  Shvann  oshqozon  shirasidan  go'shtni  parchalay- 
digan  va  uni  hazm  qilishga  yordam  beradigan  ferment  -  
“pepsin"
 
ajratib oldi.
1838-yilda
  J. I.  Mulder 
“protein  “
  atamasini fanga kiritdi.
1839-yilda
  M. 
Shleyden 
va 
T. 
Shvann 
“to'qimalar”
 
nazariyasini  taklif etdilar. Bu nazariyaga ko'ra, “to 'q im a -  hayvonlar 
va  o'simliklaming  universal  tarkibiy  funksional  yacheykasi  bo'lib, 
to'qima  markaziy  qismidagi  yadroning  xususiyatlarini  namoyon 
qiladi”.
1844-yilda К. E.  Shmidt  “uglevodlar”
  atamasini fanga kiritdi.
1903-yilda
  KarlNoyberg 
“biokimyo”
  atamasini fanga  kiritdi.
Kind  Bernar
  (1813-1878  yy.)  -   fransuz 
fiziologi,  endokrinologiya  asoschisi,  inson  ichki 
organtarida boradigan modda almashinish jarayonlari 
xususiyatlarini,  qonda  uglevodlar  almashinishi  va 
qand  miqdorini  jigar  boshqarib  turishini  ko'rsatdi 
1848-yiida  K.  Bemar  organizm  yog'larni  hazm 
qilishida  oshqozon  osti  bezining  o'm i  va  hayotiy 
ahamiyatini  ko'rsatdi,  ko'plab  chet el  ilmiy jamiyat- 
larining a'zosi bo'ldi,