So`z boshi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

4 

So’z boshi 

 

Mavzuning dolzarbligi. 

 O‘zbekiston taraqqiyotning yuksak pog‘onalariga 

ko‘tarilayotgan bugungi kunda mamlakatimizning nafaqat ijtimoiy-siyosiy, balki 

ma’naviy hayotida ham tub o‘zgarishlar yuz bermoqda.Uzoq tarixga ega bo’lgan 

madaniyatimiz va adabiyotimiz boyliklarini tiklash, ularni o‘rganish, yanada 

teranroq tahlil etish adabiyotshunosligimizning ustuvor vazifalaridan biriga 

aylandi. O’zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti I.A.Karimov, «o‘z 

tarixini bilgan, undan ruhiy quvvat oladigan xalqni engib bo‘lmaydi», deb qayta-

qayta ta’kidlaydiki, biz haqqoniy tariximizni tiklashimiz, xalqimizni, millatimizni 

ana shu tarix bilan qurollantirishimiz zarur. Bu masalada, ya’ni ko‘p asrlik 

davlatimiz tarixini yaratishda uzoq o‘tmishimiz, tarixiy tomirlarimiz bo‘yicha o‘z 

mustaqil fikrimizga, chuqur ilmiy asosga ega bo‘lishimiz shart. «Haqqoniy tarixni 

bilmasdan turib esa o‘zlikni anglash mumkin emas... Bir so‘z bilan aytganda, 

davlatimiz, millatimizning haqqoniy ilmiy tarixi keng jamoatchiligimiz uchun 

g‘oyat muhim va dolzarb masalaga aylanishi lozim»

1

 — deb uqtirgan edi Islom 

Karimov o‘zining «Tarixiy xotirasiz kelajak yo‘q» asarida.  

Binobarin, tarixiy mavzularda  yaratilgan asarlarni o‘rganish muhim 

ahamiyat kasb etadi. Chunki yosh avlodni ona-yurt va Vatanga chuqur muhabbat 

ruhida tarbiyalashda tarix kitoblarining o‘rni beqiyosdir. 

Ma’lumki, adabiyotimiz tarixining barcha bosqichlarida tarixiy mavzularda 

asar yozish an’ana tusini olgan. Alisher Navoiyning «Tarixi muluki Ajam», 

«Tarixi anbiyo va hukamo» kabi asarlari fikrimizning yorqin dalilidir. Tarix 

kitoblari yozish XVII-XIX asrlarda ham davom etdi. Biz buni Xorazm adabiy 

muhiti vakillari misolida yaqqol ko‘rishimiz mumkin. Xususan, XVII asrda 

Abulg‘ozi Bahodirxonning «Shajarai turk» va «Shajarai tarokima», XIX asrda 

Munis va Ogahiyning «Firdavsul-iqbol», Ogahiyning «Riyoz ud-davla», «Zubdat 

ut-tavorix», «Jomi’ ul-voqeoti sultoniy», «Gulshani davlat», «Shohid ul-iqboli 

Feruzshohiy», XIX asr oxiri va  XX asr boshlarida Bayoniyning «Shajarai 

                                                

1

 Каримов И.. Тарихий хотирасиз келажак йўқ. –Тошкент: Ўзбекистон, 1998. –Б.19. 

---

 

5 

Xorazmshohiy» va «Xorazm tarixi» asarlari yaratildi

2

. Bu asarlar XVII-XX asr 

boshlaridagi Xorazm tarixini tasvirlashga, ijtimoiy hayot, tarixiy voqea-hodisalarni 

bayon etishga bag‘ishlangan. Mazkur asarlar faktik materillarga boyligi, voqealarni 

bayon etish uslubi va boshqa jihatlari bilan alohida ajralib turadi. Bu asarlarning 

yana bir qimmati shundaki, ularda tarixiy voqealarning bayoni bilan birgalikda 

madaniy-adabiy hayotga doir xilma-xil qiziqarli ma’lumot va materiallar beriladi. 

Binobarin, bu asarlar  XVII-XX asr boshlari madaniy hayotini, jumladan, adabiy 

hayotni yoritishda muhim ahamiyatga ega. 

Yuqorida tilga olingan asarlarni o‘rganish borasida amalga oshirilgan 

tadqiqotlardagi ma’lumot va materiallarni umumlashtirish Xorazm adabiy 

muhitidagi  tarixiy  asarlar  yozish an’anasi  xususidagi tasavvurlarimizni 

kengaytiradi, yurtimiz tarixini, shu davrlardagi ijtimoiy-siyosiy, madaniy-adabiy 

hayot tarzi va mohiyatini teranroq anglashga yordam beradi. Bu tanlangan 

mavzuning dolzarbligini belgilaydi.