Book · September 005 citations 35 reads 4,397 author

dilsel çevrilemezlik
”, kaynak dildeki 
dilsel öğelerin erek dilde bulunmamasından kaynaklanırken,“
ekinsel çev-
rilemezlik
” kaynak ekine özgü özelliğin, erek ekinde bulunmamasından 
kaynaklanır. Örneğin, hastalık durumunda “geçmiş olsun” veya yemekten 
sonra  “afiyet  olsun”  şeklindeki  bir  ifadenin  İngilizce’de  bulunmaması, 
buna örnek gösterilebilir. Ne var ki, konuya edimsel olarak bakan göster-
gebilim,  göstergenin  tek  başına  saymacalığına  ve  nedensizliğine  karşın, 
dil içinde öteki öğelerle ilişkisine dayalı olarak ikincil dereceden nedenli-
liğini,  ortaya  çıkartmıştır.  Bu  ise,  onun  devingen  yapısını gözler  önüne 
sermiştir (Vardar 1998: 82-84). Öte yandan, başta da değinildiği gibi, Lot-
man’ın  görüşü,  ekinin  göstergelerle  yakından  ilişkisini  ortaya  çıkardığı 
gibi, göstergelerin devingenliğine bağlı olarak ekinin de devingen bir sü-
rece sahip olduğunu ortaya koyar (Basnett 1980: 14). Bu ise, bildirişim 
kuramından çok,  dilbilim kuramlarından yola çıkan Catford’ın öne sür-
müş olduğu “ekinsel çevrilemezlik” savını çürütür. Üstelik, uluslararası 
iletişimin yoğun olarak yaşandığı günümüzde ülkelerarası karşılıklı etki-
leşim sonucunda “
ödünçleme
” yoluyla ekine yeni göstergelerin girmesi 
kaçınılmazdır.  Örneğin,  “gökdelen”  sözcüğünde  olduğu  gibi  çeviri  yo-
luyla  ya  da  “glostnast”da  olduğu  gibi  yabancı  dilden  “
ödünçleme
”  yo-
luyla gelen sözcükler ekine yeni kavramların girmesini ve ekinin bu kav-
ramlar karşısında devingenliğini kaçınılmaz kılar. Sonuç olarak, gösterge-
bilimin çeviribilimi “çevrilemezlik” savlarından kurtardığı söylenebilir.