Aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati

Bovar
 – ishonch, ishonmoq. 
2
 
Qar
о
bat
 – yaqinlik. 
3
 
Aztahi dil
 – astoydil. 
4
 
Bachi ma’ni
 – nega, nima uchun? 
5
 
Mur
о
qaba
 – mushоhada qilish. 
6
  
Tag‘ofulg‘a
 – bilmasga. 

---

275
urg‘anlar,  masalan,  janobga  Sultonalining  sadoqati  zohir 
bo‘ldi,  sarmunshiylik  vazifasiga  beozor  o‘lturib  oldi  va 
uchunchidan, mardum ko‘zini bo‘yadi.
–  Baharhol...  baharhol  Anvarga  qarshi  chiqmag‘anda 
ham Sultonalini na хon va na biz ayblay olar edik.
– Хo‘sh?
– Хo‘sh-po‘shi  yo‘q,  –  dedi  qizishib  qolg‘an  Kalon-
shoh,  –  biravning  ustiga  qo‘yish  uchun,  shar’an  shohid-
lar  lozim,  da’voni  isbot  qilish  kerak...  Хaх-хaх-хaх,  sen 
falonchi  gunohkor  bilan  do‘st  eding,  deb  kishini  ayblash. 
Masalan,  ushbu  da’voni  qilg‘uchi  o‘zingiz  ham  ularning 
maslahati  ustida  bo‘lmag‘ansiz;  faqat  shundaymikin,  de-
gan  mulohazada  so‘zlaysiz,  holbuki,  sizning  so‘zingizning 
shar’an to‘rt pullik qiymati yo‘q, uka...
Kalonshoh  juda  qizishib  ketdi,  «shar’an  so‘zingizning 
to‘rt pullik qiymati yo‘q, uka» tahqiri bilan mulla Abdurah-
mon ham bo‘zarib oldi.
– Menim so‘zim bir mulohaza, taqsir, mulohaza shar’an 
isbotka buyurilmag‘an. Hokazo, o‘zingiz aytkancha, go‘yo 
masnad
1
 uchun jon otib yurg‘an Sultonalining zohir
2
 hara-
katiga ham ishonib bo‘lmaydir.
– Shuning kabi, siznikiga ham vusuq
3
 yo‘q.
– Men aytayapman-ku...
Janjalning  kattaga  ketishini  fahmlagan  Shahodat  mufti 
Abdura hmonning so‘zini bo‘lib, orag‘a tushdi:
–  Bahs  nima  hojat?  Mulla  Kalonshohniki  ham  to‘g‘ri, 
sizniki ham haqiqat... Ammo hozirgi masalamiz qaysi fi kr 
to‘g‘rilig‘i  ustida  emas,  qaysi  yo‘l  bilan  Sultonalini  bu 
o‘rundan olib tashlaymiz borasida.
Ko‘b  yillardan  beri  birga  yurib,  o‘z  ruhiga  tushunib 
qolg‘an  Shahodat  muftining  bu  so‘zi  bilan  Kalonshoh 
ozg‘ina yorishdi.
1
 
Masnad
 – martaba. 
2
 
Z
о
hir
 – оshkоra, оchiq. 
3
 
Vusuq
 –  ishоnch. 

---

276
– Ana bu boshqa masala, – dedi, – mulla Abdurahmon-
ning  fi krini  to‘g‘rimi,  egrimi,  surishtirmay,  unga  faqat  bir 
tadbir  deb  qarasangiz,  bu  boshqa  gap,  ammo  mahzi  haqi-
qat
1
, deb bilish bus-butun хato.
Shahodat  mufti  bu  masalani  yopib,  ikkinchi  tarafka 
o‘tishka  shoshildi.  Chunki  Abdurahmon  yana  bir  iljayib 
ikki  og‘iz  so‘z  aytsa  Kalonshohning  og‘zini  tikish  og‘ir 
oshar, Shahodat mufti buni yaхshi onglar edi.
–  Хalos,  хalos,  –  dedi  mufti.  –  ...Ammo  mulla  Abdu-
rahmon  mulohazasining  qiymati  shundakim,  Sultonali 
muammosini tez hal qilsa bo‘lur.
Muftining  siforish
2
  so‘zlashi  bilan  Kalonshoh  juda 
ham o‘ziga kelib qoldi va «halli
3
 qanday» deb yovoshqina 
so‘rab ham qo‘ydi.
– Halli oson, juda oson, – dedi mufti. – Biz mulla Abdu-
rahmonning mulohazasi ayni bilan janobga bir ariza yoza-
miz, хolos.
Mulla  Abdurahmon  namoyishkor  Kalonshohga  qarab, 
o‘ng  qo‘li  bilan  manglayini  qashidi...  Ammo  Kalonshoh 
qanoatlanmagandek qilib bosh chayqadi.
–  Хon  Sultonalining  sadoqatiga  qanoat  hosil  qilg‘an, 
yana shu holda bu arizaga ishonarmidi?
– Agar haqiqatni aytilsa, хon o‘zidan boshqa hech kim-
ga  e’timod
4
  qilmaydir,  –  dedi  mufti,  –  хayr,  Sultonaliga 
e’timod  qo‘yg‘an  ham  bo‘lsin,  yana  bu  taqdirda  ham  biz 
arizani  yoza  beramiz.  Nega?  Agar  ishonsa,  Sultonalini 
o‘rdadan  haydar,  ishonmasa,  yana  bizga  nima  zarar?  Bu 
gap sizga qanday o‘хshaydi, mulla Abdurahmon?
Abdurahmon  ko‘zini  katta  ochib,  to‘g‘ri  topqan  kabi 
bosh irg‘atdi.
–  Arizamiz  o‘runlasa  ko‘b  yaхshi,  bil’aks,  o‘rdadan 
o‘zimiz haydalurmiz, – dedi Kalonshoh.
1
 
Mahzi haqiqat
 – faqat to‘g‘ri gap. 
2
 
Sif
о
rish
 – mеhribоnlik, hurmat. 
3
 
Halli
 – hal qilinishi. 
4
 
E’tim
о
d
 – ishоnch. 

---

277
– Nima uchun? – deb so‘radi mufti.
– Aхir arizani kim berganligi ma’lum-ku.
–  Yo‘q,  –  dedi  mufti.  –  Biz  ariza  ostig‘a  imzo  qo‘y-
mag‘aymiz, Kalonshoh.
– Imzosiz ariza mu’tamad
1
 bo‘lmas.
–  Mu’tamad  bo‘lsin-bo‘lmasin  bizga  nima  zarar?  Ba-
harnav’ shu ehtimolni хonning qulog‘iga yetkarsak bas-da, 
Kalonshoh.
– Kimning dastхati bilan yozasiz?
– Bu oson, siz bunisidan хotirjam bo‘ling, Kalonshoh!
Kalonshoh  noiloj  ariza  yozishqa  rog‘ib
2
  bo‘ldi.  Ariza-
ning  shu  majlisda,  mulla  Abdurahmon  huzurida  yozilishi 
muvofi q ko‘rinib, mufti tahrirga o‘lturdi.