Biologiya 5 new indd



Download 5,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet94/118
Sana22.01.2022
Hajmi5,35 Mb.
#400272
1   ...   90   91   92   93   94   95   96   97   ...   118
Bog'liq
5-biologiya

Q e d u r t m j j z
•  fauna
с  .»  •  sistematika
•  qo  ng  ir  ayiq
^
  1.  Fauna  floradan  qaysi  belgilariga  ko'ra  farq  qiladi?
2.  Hayvonlar  tabiatda  va  inson  hayotida  qanday  ahamiyatga
•  
ega?
3.  Umurtqasiz  hayvonlar  qanday  tiplarni  o‘z  ichiga  oladi?
4.  Umurtqali  hayvonlar  qanday  sinflardan  iborat?
5.  Sistematik  birliklarni  ketma-ketlikda  aytib  bering.
Qo‘ ng‘ ir  ayiqning  sistematik  o'rnidan  foydalanib,  oq  ayiqning 
i p p   sistematik  o'rnini  yozing.
1 3 - § .   U m u r t q a s i z   h a y v o n l a r
Umurtqasiz  hayvonlarda  ichki  skelet  rivojlanmagan.  Ular  quyi­
dagi  tiplarga  b o ‘linadi.
S o d d a   h a y v o n la r  tanasi  bitta  hujayradan  iborat.  Hujayrasida 
hazm  qiluvchi  va  qisqaruvchi  vakuola  mavjud.  Suvda  erigan  kislo­
rod  bilan  nafas  oladi.  Asosan,  ikkiga  b o ‘ linish  usulida  ko‘ payadi. 
Amyobaning  tanasi  o ‘zgaruvchan.  Evglena  yashil  rangda  bo‘ lishi  va 
fotosintez  qilishi  bilan  o ‘simliklarga  o ‘xshaydi,  xivchinlari  yordam i­
da  hayvonlarga  o ‘xshab  erkin  harakatlanadi.  Tufelkaning  ko‘ rinishi 
tufli  tagcharm iga  o ‘xshaydi  (56-rasm).
62




c
5 6 -ra s m .  Sodda  hayvonlar:  amyoba  (a),  evglena  (b),
tufelka  (c).
B o ‘ s h liq ic h lila r n in g   tanasi  tashqi  -   ektoderma  va  ichki  -   endo- 
derma  qavatidan  iborat.  Hazm  qilish  jarayoni  ikki  bosqichda  -   tana 
b o ‘shlig‘ ida  va  hujayralar  ichida  amalga  oshadi. 
N e r v
  sistemasi 
sodda  tuzilganligi  sababli  taassurotlarga  sekin  javob  qaytaradi. 
Masalan,  gidraga  nina  tekkizilsa,  anchadan  keyin  tanasini  qisqar- 
tirib  oladi.  Regeneratsiya  xususiyati  yaxshi  rivojlangan.  Otiluvchi 
hujayralari  yordamida  o ‘ ljasini  tutadi  va  o ‘zini  himoya  qiladi.  Aktini- 
yalar  o ‘troq  yashaydi,  paypaslagichlari  ko‘ p  b o ‘ lishi  bilan  gidradan 
farq  qiladi.  Meduzalar  reaktiv  harakat  qiladi  (57-rasm).


c
5 7 -ra sm .  Bo‘shliqichlilar:  gidra  (a),  aktiniya  (b),  meduza  (c).
Y assi  c h u v a lc h a n g la r   tanasining  orqa  qismi  o ‘ rtadan  chetga 
tomon  yassilashib  boradi,  ikki  tomonlama  simmetriyaga  ega.  Tana 
b o ‘shlig‘ i  bo ‘ lmaydi.  Hazm  tizimi  o g ‘ iz,  halqum  va  ichakdan  ibo­
rat.  Ayrim  parazit  vakillarida  hazm  tizimi  yo ‘qolib  ketgan,  chunki 
ular  tayyor  oziqni  so ‘ rib  oladi.  Oq  planariya  chuchuk  suvda  erkin
63




c
5 8 -ra sm .  Yassi  chuvalchanglar:  a-oq  planariya,  b-jigar  qurti, 
c-qoramol  tasmasimon  chuvalchangi.
yashaydi.  Jigar  qurti  va  qoramol  tasmasimon  chuvalchangi  boshqa 
organizm  tanasida  parazitlik  qiladi  (58-rasm).
T o ‘ g a ra k   c h u v a lc h a n g la r   ko‘ ndalang  kesmasi  yumaloq  shakl­
da.  Tashqi  tomondan  pishiq  qobiq  -   kutikula  bilan  qoplangan.  Su­
yuqlik  bilan  to ‘ lgan  tana  b o ‘shlig‘ iga  ega.  Askarida  odamning  ichki 
organlarida,  rishta  oyoq  terisida,  b o ‘ rtma  nematoda  esa  o ‘simlikda 
parazitlik  qiladi  (59-rasm).
64



Download 5,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   90   91   92   93   94   95   96   97   ...   118




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish