Biologiya 5 new indd

Q e d u rtm _ u z
7 6 -ra sm .  Insonning  tabiatga  ijobiy  ta’siri.
ta ’ sirga  yovvoyi  hayvonlarni  ko'plab  ovlash 
natijasida  ularning  qirilib  ketishi,  o'rm ondagi 
daraxtlarning  keragidan  ortiq  kesilishi,  at- 
m osfera  havosining  chiqindilar  bilan  iflos- 
lanishi,  c h o ‘ llarning  o ‘zlashtirilishi  natijasida 
daryo  va  dengizlarning  qurib  qolishi  kiradi 
(77-rasm ).
E k o lo g ik   m u a m m o la r.  Odamning  tabi­
atga  salbiy  ta’ siri  ortgani  sari  turli  ekologik 
m uam molar  kelib  chiqadi.  Masalan,  odam 
tomonidan  c h o ‘ llarning  o ‘zlashtirilishi,  tup- 
roqning  sho‘ rini  yuvish  va  c h o ‘ l  zonalari- 
da  o ‘stiriladigan  o ‘simlik,  masalan,  g ‘o ‘zani 
su g ‘orish  natijasida  Orol  dengizi  quriy  bosh- 
ladi.  Transport  vositalarining  ko‘ payishi,  yo- 
nilg‘ idan  ko‘ p  m iqdorda  foydalanish  atmos- 
feradagi  karbonat  angidrid  miqdorini  oshirib, 
havo  haroratining  ko‘tarilishiga,  bu  esa  o ‘z 
navbatida  muzliklarning  erib,  ayrim  joylarda 
suv  toshqini  b o ‘ lishiga  olib  keladi.
Hozirda,  muzlatkich  va  konditsionerlardan 
ajraladigan  modda  atmosferaning 
himoya 
q o b ig ‘ iga  salbiy  ta’ sir  ko‘ rsatishi  aniqlangan. 
Ozon  qatlamida  tuynuklarning  paydo  b o ‘ lishi 
atmosferadagi  ayrim  zararli  nurlarining  yer- 
gacha  yetib 
kelishiga  sabab 
b o ‘ lmoqda.
rasm.  Inson- 
tabiatga  salbiy 
ta’siri.
84

---

Shuningdek,  quyoshning  zararli  nurlari  o ‘simlik  va  hayvonlarga 
halokatli  ta ’sir  ko‘rsatmoqda  va  odamlarda  terining  xavfli  o ‘sma 
kasalligini  kelib  chiqishiga  sabab  b o ‘ lmoqda.
O‘rmonlarning  keragidan  ortiq  kesilishi,  dengiz  va  daryo  suvlari- 
ga  n oto‘g ‘ri  munosabat,  yovvoyi  tabiatni  odam  tomonidan  uzluksiz 
o ‘zlashtirilishi,  yovvoyi  o ‘simlik  va  hayvon  turlarining  qirilishi  -   bu- 
larning  hammasi  tabiatdagi  ekologik  muvozanatning  buzilishiga  va 
ekologik  muammolarning  ko‘ payishiga  sabab  bo‘ lmoqda.
Odamning  tashqi  muhitga  salbiy  ta ’sirini  kamaytirishda  bizga 
biologiyadan  olgan  bilimlarimiz  yordam  beradi.