O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti axmedova Dildora Bahodirovna



Download 2,44 Mb.
Pdf ko'rish
bet58/206
Sana22.01.2022
Hajmi2,44 Mb.
#399679
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   206
Bog'liq
Ona tili 1 kurs talabalar uchun

Tayanch  soʻz  va  iboralar:
  Nutqning  fonetik  bo‘linishi,  fraza,  takt,      
fonetik so‘z, bo‘g‘in, tovush. 
          
Mashg‘ulotning maqsadi: 

nutqning fonetik jihatdan bo‘linishi haqida tushuncha hosil qilish, intonatsion 
birliklarning nutqdagi ahamiyatini  o‘rgatish; 
-
talabalarning  yozma  savodxonligini  oshirish, dunyoqarashini kengaytirish, 
og‘zaki  nutq ko‘nikmalarini  rivojlantirish. 
          Kutilgan  natijalar: 
-
 
talabalar  fraza, takt, fonetik so‘z  kabi atamalarni  farqlay oladi; 
-
 
talabalar  istalgan  nutqiy parchalarni fonetik jihatdan tarkibiy qismlarga 
ajrata  oladilar. 
Inson  nutqi  uzluksiz  va  to‘xtovsiz  davom  etadigan 
tovushlar  oqimidan iborat emas. U turlicha hajmdagi intonatsion 
birliklarni  o‘z  ichiga  oladi.  Fraza,  takt,  fonetik  so‘z,  bo‘g‘in, 
tovush ana shunday fonetik birliklardir.  
1. Fraza
 nutq oqimida kattaroq pauza bilan ajratib aytiladigan nutq 


51 
 
 
birligidir. U ohang va fikriy tugallikka ega bo‘lganligi uchun ko‘pincha gapga teng 
keladi.  Masalan: 
Dunyoda  boladan  aziz  narsa  yo‘q  //  Bo‘lmaydi  //  Bolalar  – 
kelajagimiz  //  (O‘.  Hakimali).
  Bu  nutqiy  parchada  uchta  fraza  bor.  Frazalar  hajm 
jihatidan  har  xil  bo‘lib,  ular  bir,  ikki,  uch  va  undan  ortiq  so‘zdan  tashkil  topishi 
mumkin.  Masalan,  yuqorida  keltirilgan  misoldagi  birinchi  fraza  beshta,  ikkinchisi 
bitta,  uchinchisi  ikkita  so‘zdan  tashkil  topgan.  Yana  qiyoslang: 
Ularning  uyi 
qishloqning  eng  chekkasida,  hovlilari  baland  tog‘ning  shundoqqina  etagida.  // 
Bahavo. // Bog‘larining ortidan shovullab soy o‘tadi. (To‘lqin). 
2.  Takt
  frazaning  bir  qismi  bo‘lib,  qisqa  pauza  bilan  ajratib  aytiladi, 
tarkibidagi so‘z yoki so‘zlar bir bosh urg‘u (bir havo oqimi) bilan talaffuz qilinadi. 
Masalan: 
Dunyoda / xushfe’l, / olijanob, / hamisha ezgu niyat bilan ish qiladigan 
odamlar  /  juda  ko‘p  (O.Husanov).
  Bu  fraza  tarkibida  6  ta  takt  bo‘lib,  birinchi, 
ikkinchi,  uchinchi,  beshinchi  taktlar  bir  so‘zdan,  to‘rtinchi  takt  olti,  oltinchi  takt 
esa ikki so‘zdan tashkil topgan. 
Fraza  ba’zan  bir  taktga  teng  bo‘ladi.  Masalan, 
Kech  kuz  edi.  //  Qo‘qqisdan 
qorasovuq  boshlanib,/cho‘ponlarni  tashvishga  solib  qo‘ydi  (M.Qoriyev).
  Bunda 
birinchi fraza  – 
Kech kuz edi
  bir taktga  tengdir. 

Download 2,44 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   206




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish