Microsoft Word nemis va ozbek tillarida soz birikmalari doc

2.1.2. Sifat + ot  

 

Nemis  tilida  sifat  aniqlovchi  bo‘lib,  ko‘pincha  hokim  so‘z  funksiyasidagi 

otdan  oldin  keladi,  biroq  o‘zbek  tilida  bunday  birikma  komponentlari  o‘zaro 

bitishuv  orqali  bog‘lansa,  nemis  tilida  ular  son,  rod  va  kelishik  kategoriyalariga 

qarab, tugalmalarini moslashtirib keladi. 

 

Sifat kabi turlanuvchi so‘zlar  (tartib son, ba’zi olmoshlar, sifatdoshlar)  ham 

sifat + ot modelidagi so‘z birikmasini hosil qiladi. Misollar: 

 

a) Sifat bilan ifodalangan aniqlovchi: 

 

weiße Farbe – oq rang, rote Fahne – qizil bayroq. 

 

b) Tartib son bilan ifodalangan aniqlovchi:  

---

 

24

 

erste Stunde – birinchi dars, fünftes Haus – beshinchi uy kabi. 

 

d) Sifatdosh bilan ifodalangan aniqlovchi: 

 

der übersetzte Text – tarjima qilingan tekst, 

 

der schreibende Student – yozayotgan talaba. 

 

e) Olmosh bilan ifodalangan aniqlovchi:  

 

Unser Institut – bizning institut, 

 

Solche Arbeit – shunday ish, 

 

welche Leute – qanday odamlar. 

 

Sifat,  tartib  son,  sifatdosh,  olmosh  va  sifatsimon  so‘zlar  vositali 

kelishiklarda qo‘llangan ot bilan ham moslashishi mumkin. Masalan: 

 

a) Akkusativ kelishikdagi ot bilan moslashuv: 

 

Für  den  leiblichen  Bruder  (mujskoy  rod)  bir  tug‘ishgan  akam  (yoki  ukam) 

uchun, für die leibliche Schwester (jenskiy rod) bir tug‘ishgan opam (yoki singlim 

uchun), aus den echten Freunden (haqiqiy do‘stlardan: kshplik son) kabi.  

 

b) Dativ kelishikdagi ot bilan moslashuv: 

 

Bei dem leiblichen Bruder (bir tug‘ishgan akamnikida),  

 

bei der leiblichen Schwester (bir tug‘ishgan opamnikida) kabi.