88
siyosati vositasi bo‘lib, EIHlar aynan iqtisodiy hamda ijtimoiy darajasi yuksalishi
lozim bo‘lgan hududlarda tashkil etiladi. EIHlarni tashkil etishda asosan hududdagi
ishsizlik darajasi hamda aholining daromadliylik darajasi bosh mezon sifatida qabul
qilinadi. Demak, Erkin iqtisodiy hududning tashkil etilishi hududning, qolaversa unga
yondosh hududlarning iqtisodiy rivojlanishi uchun keng imkoniyatlar eshigini ochadi.
Bu esa o‘z navbatida qo‘shimcha, ko‘p haq to‘lanadigan ish o‘rinlarining
yaratilishiga, raqobatbardosh hamda eksportga yo‘naltirilgan sifatli mahsulotlarning
ko‘plab ishlab chiqarilishiga, valyuta tushumining oshishiga, byudjetga to‘lanadigan
soliqlar miqdorining ko‘payishiga, pirovard natijada aholi turmush darajasining
yuksalishiga va farovon hayot sharoiti yaratilishiga imkoniyat beradi.
Hozirgi kunda G‘ijduvon tumani hududida Erkin iqtisodiy hududni barpo etish
bo‘yicha keng ko‘lamli ishlar boshlab yuborilgan. Jumladan, EIZ tashkil qilish uchun
G‘ijduvon tumani hududidan belgilangan tartibda tegishli yer maydoni ajratilib,
mahalliy hamda xorijiy investorlarni EIZ ga jalb qilish bo‘yicha targ‘ibot hamda
tashviqot tadbirlari olib borilmoqda. Erkin iqtisodiy zonalarning tashkiliy funksional
strukturasi turli tumandir.
Maxsus iqtisodiy zonalarning bir necha turlari mavjud:
•
erkin savdo zonalari - mahsulotlar saqlanadigan hududning milliy urf-odatlari,
ularni sotishdan oldin tayyorlash, qadoqlash, sinovdan o'tkazish va
hokazolariga kirmaydigan zonalar;
•
sanoat ishlab chiqarish zonalari – muayyan tovarlarni ishlab chiqarishga
ixtisoslashgan sanoat majmualari;
•
texnik-innovatsion zonalar – ilmiy-texnik, loyihalash va muhandislik faoliyati
va tadqiqot ishlari sohalari (texnoparklar);
•
turistik zonalar – turizm va dam olish uchun dam olish maskanlari, bu erda
tadbirkorlar uchun imtiyozlar mavjud;
•
xizmat ko'rsatish zonalari – moliyaviy (offshor) yoki eksport-import faoliyati
(ko'chmas mulk va transport xizmatlari) amalga oshiriladigan hudud;
murakkab zonalar - tumanning ma'muriy chegaralari bilan belgilanadigan
imtiyozli boshqaruv hududi (shuningdek, tadbirkorlik zonalari deb ataladi va
yana Qrimni misol sifatida ishlatish mumkin.)
Erkin iktisodiy zonalarni tuzishda ikki konseptual yondashish mavjuddir:
territorial va funksional. 1 – yondashuvda zonadagi barcha resident korxonalari
xujalik mijozlardan foydalanadilar. 2 – yondashuvda esa zona bu xujalik yurituvchi
muayyan shakliga, soxa, korxonaga nisbatan mamlakatning kaysi nuqtasida bulmasin
imityozli rejim sharoit kullandi. 1 tipga Xitoyning, Braziliyaning Manaus va
rivojlanayotgan mamlakatlatdagi eksport ishlab chikarish zonalar kiradi. 2 tipga
offshor zonalar, “dpyuti fri” magazinlar kiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: