89
3
Erkin port
Sanoat parklari
Yangi va yuksak
texnologiyalarni
rivojlantiruvchi
zonalar
Bank xizmatlari
4
Erkin savdo zonasi
Makiladoras
Turistik xizmatlar,
ekopark
Vaqt o‘tishi bilan sanoat zonalari o‘zgarib bordi ularning hududlariga nafakat
tovarlar balki kamyob kam keltiriladigan, ularda ishlab chikarish faoliyati bilan ham
shugullana boshlashdi. Natijada sanoat ishlab chikarish zonalari paydo buldi.
Dastlabki erkin savdo zonalari xalkaro savdoni rivojlantirishga karatilgan siyosat
vositasi bulganligi sababli, ular tovarlar harakatining xalkaro yunalishlariga yaqin
joylashgan mintakalarda keng yoyilgan. Sanoat ishlab chikarish zonalari maxsus
bojxona rejimi mavjud bulgan eksportga muljallangan yoki importni urnini
koplaydigan mahsulot ishlab chikariladigan hududda tuziladi. Bu hududlar sezilarli
darajada soliq va moliya imtiyozlaridan foydalanish rejimida davlat sanoatining eng
ustivor tarmoklarini rivojlanishi taminlaydi. Bazan pirovard mahsulot import
uskunlar va texnologiyalar yordamida mahalliy xom ashyodan ishlab chikariladi.
Ilmiy texnologiya zonalari III avlod zonalaridir. Hozirgi adabiyotda ularni
texnoparklar (AQSH) texnopalislar (Yaponiya) deb ataydilar. Ularning hududlarida
yirik ilmiy tadqiqot markazlari Universitet atrofida joylashgan ko‘p bo‘lim talab
qiluvchi firmalar shaklida ilmiy va ishlab chiqarish texnologik faoliyati birlashadi.
Bunday zonalar barcha moddiy va mexnat resurslarini yani texnologiyani sanoatga
tezkor joriy qilish uchun safarbar etish maqsadida tuzildi. Eng mashxur texnopark bu
Vellidir. U AQShning Kaliforniya shtatiga yaqin joylashgan va komppyuter
hisoblash texnikasiga zarur bo‘lgan ehtiyot qismlarning 20 foizni yetkazib beradi. Bu
zonada 20 ming ishchi xizmatchi ishlaydi va bunday zonalardan AQShda 80 dan
ortiq. Yaponiyada texnopolislar 20 dan ortiq Xitoyda esa 20 ga yaqin yangi va
yuksak texnologiyalarni rivojlantirish mavjud.
IV avlod-offshor zonalardir: ro‘yxatdan o‘tkazilgan korxonalar ishlab chiqarish
faoliyati bilan shug‘ullanmasdan, faqat vositachilik bilan shug‘ullanadi. Bank va
tijorat ishidagi maxfiylik eng oliy darajada. Xozir jaxonda 300 dan ortiq markazlari
bor. Offshor zonalari mavjud bo‘lgan mamlakatlar quyidagilar: Lixtenshteyn,
Panama, Normand orollari, Men oroli, Antilp va Modeyra orollari, Liberiya,
Shvesariya, Gibraltor, Malpta va Mavrikiydi.
Erkin iqtisodiy zonalarning umumiy harakterli tomoni shundaki ularda ushbu
mamlakatda tadbirkorlarga qo‘llanadigan umumiy rejimga qaraganda qulay bojxona
investitsion moliyaviy imtiyozlari va afzalliklarning mavjudligidir.
Ushbu imtiyozlar 4 ga bo‘linadi:
Do'stlaringiz bilan baham: