Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi ijtimoiy-iqtisodiy fanlar metodikasi kafedrasi

2. O‗rgimchak to‗ri 
 
Maqsadi: 
 
a) Ijodiy fikrlash: o‗quvchilar yangi qarashlar va nuqtai nazarlar hosil qilish 
uchun o‗zlarining belgilangan imkoniyatlaridan tashqariga chiqa olishlari kerak.  
b)  Muammo  echish:  o‗quvchilar  axborotni  boshqarish,  ijodiy  fikrlash  va 
intuitsiya  yordamida  hayotlarining  barcha  javhalaridagi  muammolarni  echa  olish 
imkoniyatiga ega bo‗lishlari lozim.  
v)  Munosabatlar  haqida  tushunchaga  ega  bo‗lish:  o‗quvchilar  fenomenlar 
o‗rtasidagi shakllar, bir xilliklar va munosabatlarni tushuntirishlari lozim.  

---

79 
 
g)  To‗liq  tushunchaga  ega  bo‗lish:  o‗quvchilar  o‗zlarining  shaxsiy  va 
madaniy taassurotlarini mavjud holat, fikr yoki voqeani butunning bo‗lagi shaklida 
ko‗rish shaklida ko‗rish uchun ishlata olishlari lozim.  
Kerakli  ashyolar:  har  bir  guruh  uchun  oq  qog‗oz,  markerlar,  yopishadigan 
qog‗oz, belgilarga mos keluvchi rangli 4 dona kalava ip.  
Sinfda quyidagicha joylashuv mumkin bo‗ladigan katta joy ajratilishi lozim.  
Har  bir  yopishadigan  qog‗oz  boshiga  tanlangan  4  ta  mavzular  bittadan 
yozilishi  kerak.  Mavzular  quyidagicha:  «Narkomaniya»,  «Spid»,  «Alkogolizm», 
«Ishsizlik», Mavzular yana belgilar to‗plamiga yozilishi kerak.  
-  bugun  men  sizlar  bilan  butun  jahon  bo‗yicha  insonlarni  tashvishga 
solayotgan muammolar yuzasidan gaplashmoqchiman.  
Kelinglar  bir  o‗ylab  ko‗raylik  «Narkomaniya»,  «Spid»,  «Alkogolizm», 
«Ishsizlik».  
Sabablari  nimada?  Bu  muammolarni  qanday  hal  qilsa  bo‗ladi?  Bu 
muammolarning echimi nimada?  
Buning uchun sizlar 4 ta guruhga bo‗lindinglar. Hozir men har bir guruhga 
zarur bo‗lgan materiallar beraman.  
«Har bir guruh o‗zi tanlagan mavzu bo‗yicha kichik guruh» ichida 8 daqiqa 
davomida  muhokama  qiling  va  klaster  tuzing.  Ishtirokchilar  vazifani  bajarishga 
kirishadilar.  
-  Endi,  barcha  guruhdan  «Prezident»,  «Statist»  va  2  ta  «Harakatlanuvchi» 
muzokarachilar tayinlashadi. «Statist» muzokarachilar kalavalar uchlarini ularning 
belgilariga  boylab,  aylana  shaklida  joylashtirishlari  lozim.  Ularning  vazifasi  bir 
joyda  turishgina  bo‗lib  qolmay,  ixtiyoriy  3  ta  boshqa  guruhlarning 
«Harakatlanuvchi»  muzokarachilari  vazifasi:  borib  mavzular  orasidagi  aloqa, 
bog‗liqlik yoki munosabatlarini muzokara qiladi.  
Har bir orasidan aloqa munozara qilib kelishib bo‗lingach, ikki ip kalavasi 
ikki  guruh  «Statist»  muzokarachilaridan  aylana  bo‗ylab  bellaridan  o‗tkaziladi. 
Ipning  tarang  tutib  turilishi  va  kalavaning  har  gall  qaysi  «Statist» 
muzokarachilardan  boshlangan  bo‗lsa,  unga  qaytib  kelishi  muhim.  Har  ikki 
guruhning  o‗z  yopishadigan  qog‗ozlariga  «Harakatlanuvchi»  muzokarachilarning 
har biri kelishuv orqasida fikrlarni yozib olish ham juda muhim.  
Mashg‗ulot  davom  etarkan,  o‗rgimchak  to‗ri  kabi  4  ta  masala  orasidagi 
bog‗liqlik hosil bo‗ladi.  
-  Barchangizga  rahmat.  Sizlar  juda  yaxshi  mehnat  qildingizlar.  Qaranglar 
bizning oldimizda «O‗rgimchak to‗ri» hosil bo‗ldi.  
-  «Spid»  muzokarachasiga  savol:  Siz  qanday  qilib  to‗rni  hosil  qildingiz. 
Tushuntirib bering (bolalar fikrlari tinglanadi).  

---

80 
 
- Aziz o‗quvchilar, hozir men bir prezident o‗tirgan stulni orqaga tortaman. 
E‘tibor  bering,  bir  muammo  ketidan  boshqa  muammolar  ham  kelib  chiqyapti. 
Demak bir muammo ketidan 2,3, 4 muammolar ham yuzaga kelyapti.  
- Agar er yuzida «Narkomaniya» yo‗qolsa, o‗z – o‗zidan qolgan savollar asta 
– sekin echiladimi?  
- Ha, echiladi.  
Huddi shunday «Alkogolizm»ni stulini tortib qo‗rish va xulosa chiqarish.  
Bunday  salbiy  illatlarning  oila  farovonligiga,  farzand  tarbiyasiga,  oila 
iqtisodiga,  umuman,  jamiyat  rivojiga  to‗sqinlik  qilishini  aniq  dalillar  orqali 
tushuntirib berish.  
Endi  har  bir  guruh  o‗z  klaster  ishini  taqdimot  qilib  berishi  kerak.  Har  bir 
guruh vakillari navbatma – navbat o‗z ishlarini namoyish qiladi.  
Boshlovchi:  
Mashg‗ulotimiz  oxirida  sizlardan  quyidagi  savollarga  o‗ylab  javob 
berishlaringizni so‗rayman.  
1. Mashg‗ulotimiz sizlarga manzur bo‗ldimi?  
2. Bugun qanday yangi narsalarni o‗rgandingiz?  
3. Siz o‗zingizni mashg‗ulot davomida qanday his qildingiz?  
4. O‗zingiz uchun qanday xulosalar qildingiz?