O‟zbekistonning xalqaro mavqeini mustahkamlashda
milliy g‟oyaning o‟rni
Reja
:
1. O‘zbekistonning jahon hamjamiyatiga to‘laqonli a‘zo bo‘lishi –
Istiqlolning sharofati.
2.
Davlat mustaqilligining BMT tomonidan tan olinishi.
3.
Yurtimizning xalqaro tashkilotlarga a‘zoligi.
O‘zbekistonning mustaqil rivojlanishidagi o‘tgan qisqa tarixiy davrda
respublikani suveren davlat sifatida qaror toptirish yuzasidan ulkan ishlar amalga
oshirildi. Hozir O‘zbekistonni 165 davlat tan olgan. Dunyodagi 140 dan ortiq
mamlakat bilan rasmiy diplomatiya munosabatlari o‘rnatilgan. Toshkentda 80 dan
ortiq mamlakat o‘z elchixonasini ochgan.
Bugungi kunda O‘zbekiston to‘la huquqli asosda eng obro‘li va nufuzli
xalqaro tashkilotlar tarkibiga kirgan bo‘lib, barcha qit‘alardagi o‘nlab mamlakatlar
bilan do‘stona aloqalarni rivojlantirib bormoqda. Eng yirik bank va moliya
organlari, nodavlat va nohukumat tashkilotlari bilan yaqindan hamkorlik qilmoqda.
Respublikada 88 ta chet davlat vakolatxonalari royxatdan o‘tgan, 24 ta
hukumatlararo tashkilot va 13 ta nohukumat tashkiloti ishlab turibdi. O‘tgan yillar
mobaynida respublika ko‘plab juda muhim xalqaro konventsiyalarga qo‘shildi.
Tashqi siyosiy va tashqi iqtisodiy aloqalarni shakllantirishda O‘zbekiston o‘z
mustaqilligining dastlabki yillaridayoq ishlab chiqilgan quyidagi asosiy
tamoyillarga amal qilmoqda.
Birinchidan, o‘zaro manfaatlarni har tomonlama hisobga olgan holda davlat
milliy manfaatlarining ustunligi;
Ikkinchidan, teng huquqlilik va o‘zaro manfaatdorlik, boshqa davlatlarning
ichki ishlariga aralashmaslik;
Uchinchidan, mafkuraviy qarashlardan qat‘i nazar hamkorlik uchun ochiqlik,
umuminsoniy qadriyatlarga, tinchlik va xavfsizlikni saqlashga sodiqlik;
To‘rtinchidan, xalqaro huquq normalarining davlat ichki normalaridan
ustuvorligi;
Beshinchidan, tashqi aloqalarni ham ikki tomonlama, ham ko‘p tomonlama
kelishuvlar asosida rivojlantirish.
Biz tashqi aloqalarni xalqaro munosabatlarning turli yo‘nalishlari boyicha
muvaffaqiyatli rivojlantirishni xavfsizlik va barqarorlikning kafolati deb bilamiz.
O‘zbekiston dunyo uchun ochiq. Biz ham dunyoning O‘zbekistonga juda katta
qiziqish bilan qarayotganligini his etmoqdamiz. Bu esa O‘zbekistonning barqaror
rivojlanishi uchun eng yaxshi kafolatdir. Buni biz O‘zbekiston kapital sarflash
nuqtai nazaridan ham, dunyo miqyosidagi keng qamrovli xavfsizlikning tarkibiy
qismi sifatida mintaqada barqarorlikni ta‘minlash nuqtai nazaridan ham borgan sari
e‘tiborga sazovor bo‘lib borayotganligining dalili deb bilamiz.
Biz jahon hamjamiyati bilan keng ko‘lamda integratsiyalashgan zamonaviy
demokratik davlatni qurishdan iborat strategik vazifani hal qilar ekanmiz, jahon
hamjamiyatining o‘zi bugungi kunda serqirra bo‘lib borayotganligini juda yaxshi
tushunamiz. XX asr oxirida dunyoda jo‘Qrofiy-siyosiy ahamiyati va ko‘lami
jihatidan noyob o‘zgarishlar roy bermoqda. Bu o‘zgarishlar betakror. Ular nafaqat
mamlakatlar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarda vujudga kelgan qarashlar va
ularning mexanizmlarini chuqur oylab ko‘rishni, balki ko‘p jihatdan qayta
baholashni ham talab qiladi. "Sovuq urush" davrida xalqaro munosabatlarga asos
bo‘lgan ko‘p qoidalar, tamoyil va G‘oyalarni tubdan qayta ko‘rib chiqish talab
qilinmoqda. Butun dunyo yaxlit va bir-biriga boQliq tizim bo‘lib bormoqda, unda
o‘zi-o‘zidan qanoatlanishga va mahdudlikka o‘rin yo‘q. Bu hol hozirgi xalqaro
munosabatlarni shakllantirganda, xalqaro tuzilmalar bilan o‘zaro aloqalarda va
ularning faoliyatida ishtirok etganda mutlaqo yangicha yondashuvlarni ishlab
chiqishni zarur qilib qoymoqda.
XXI asr, shubhasiz, xalqaro munosabatlarda butun dunyo qamrab olinadigan
asr bo‘ladi. Bunday sharoitda integratsiya jarayonini, xalqaro institutlar va
tashkilotlarda suveren davlatlarning ishtirok etishini kengaytirish jarayonini faqat
tarix taqozosi deb emas, balki ayrim mintaqalar ko‘lamida ham, shuningdek,
umuman - butun sayyoramiz ko‘lamida ham sobitqadamlik, barqarorlikning
qudratli omili deb hisoblamoq zarur.
Bu holda masala xalqaro integratsiya jarayonlarida qatnashish yoki
qatnashmaslik tarzida qoyilmaydi. Yangi mustaqil davlat bo‘lgan O‘zbekiston
uchun, eng avvalo, tashqi siyosatning oqilona maqbullikka hamda davlatimiz,
jamiyat va insonning uzoqni ko‘zlovchi manfaatlariga asoslanadigan eng muhim
tamoyillariga qat‘iy rioya etish ulkan ahamiyat kasb etmoqda.
Biz uchun mustaqillik - o‘z erkinligimizni anglashgina emas, balki avvalo o‘z
hayotimizni o‘z irodamiz bilan va milliy manfaatlarimizni ko‘zlagan holda tashkil
etish, o‘z kelajagimizni o‘z qo‘limiz bilan qurish huquqidir. Shu bois o‘z-o‘zidan
ayonki, agar integratsiya mamlakatimizning ozodligi, mustaqilligi va hududiy
yaxlitligini cheklab qoysa yoki qandaydir mafkuraviy majburiyatlar bilan
boQlansa, u holda chetdan olib kelinadigan har qanday integratsiya biz uchun
nomaqbul.
Integratsiya haqida gapirar ekanmiz, manfaatlar birikuvining xilma-xil
mexanizmlari va shakllari hamda integratsiya turlari mavjudligiga asoslanamiz.
Bunga sherikchilik va hamkorlik qilishga intilayotgan mamlakatlarning
boshlanQich shart-sharoitlari turlichaligi sababdir. O‘zbekiston bir vaqtning o‘zida
turli darajalarda - dunyo miqyosida va mintaqa ko‘lamida - integratsiya
jarayonlarida qatnashsa-da, ammo bir muhim qoidaga: bir davlat bilan yaqinlashish
hisobiga boshqasidan uzoqlashmaslikka amal qiladi. Biz bir sub‘ekt bilan
sherikchilikning mustahkamlanishi boshqalar bilan sherikchilik munosabatlarining
zaiflashuviga olib kelishiga qarshimiz. Shu sababli O‘zbekistonning jahon
hamjamiyatidagi integratsiyalashuvi serqirra jarayondir.
Biz mamlakatimiz iqtisodiy jihatdan rivojlangan bozor tizimiga ega bo‘lgan
demokratik davlat haqidagi hozirgi zamon tushunchalariga mos kelgan
taqdirdagina jahon hamjamiyatiga kirishimiz mumkinligiga asoslanamiz. Ayni
choQda mamlakat jahon hamjamiyati bilan hamkorlik o‘rnatgan taqdirdagina,
ya‘ni xalqaro mehnat taqsimotida o‘zining munosib o‘rnini topganda, mintaqa va
butun dunyo xavfsizlik tizimlarini barpo etishda faol ishtirok etgandagina uni
zamonaviylashtirish mumkin bo‘ladi.
O‘zbekistonning xalqaro munosabatlarning turli sub‘ektlari bilan aloqalari
qanchalik chuqur va keng bo‘lsa, ular bilan munosabatlarda noaniqliklar,
yotsirashlar, muammolar va hal qilinmagan masalalar, kutilmagan voqea-hodisalar
shunchalik kam bo‘ladi. Xuddi shu narsa xavfsizlikka solinayotgan tahdidlarni
bartaraf etish va barqaror rivojlanishni ta‘minlashning zarur shartidir.
Qolaversa, biz mamlakatlar va davlatlarning xavfsizlik darajasi ularning
integratsiya jarayonlarida qatnashish darajasiga bevosita boQliq deb hisoblaymiz.
Mamlakat qanchalik integratsiya aloqalari bilan boQlangan bo‘lsa, uning
xavfsizligiga tahdid shunchalik kam bo‘ladi.
Biz jahon hamjamiyatidagi integratsiyalashuv haqida gapirganimizda, eng
avvalo, Birlashgan Millatlar Tashkiloti faoliyatida ishtirok etishimizni nazarda
tutamiz. 1997 yil 2 martda O‘zbekiston BMTga a‘zo bo‘lganligiga besh yil to‘ldi.
Biz o‘zimizning bunday obro‘li xalqaro tashkilot ishidagi ishtirokimizni Markaziy
Osiyo mintaqasida xavfsizlik, tinchlik va totuvlikni ta‘minlashning keskin
muammolariga jahon jamoatchiligi e‘tiborini qaratish imkoniyati deb bilamiz.
O‘ozirgi paytda umumiy xavfsizlik muammosiga aloqador bo‘lgan xalqaro
tashkilotlar G‘oyat xilma-xil bo‘lishiga qaramay, faqat BMTgina xavfsizlikni
saqlash va ta‘minlashga xizmat qiladigan - oldini olishga qaratilgan
diplomatiyadan tortib to tinchlik o‘rnatishga qaratilgan operatsiyalarda
qatnashishgacha bo‘lgan vositalarning hammasiga ega.
Do'stlaringiz bilan baham: |