Oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi andijon davlat universiteti

Anri de Sen-Simon
 (1760-1825) ta’limoti 
fanlar tasnifining
 shakllanish yo‘lida 
tashlangan muhim qadam bo‘ldi. ¤z davri fanining rivojlanish natijalarini tahlil qilar 
ekan, Sen-Simon aql o‘z fikrlarini kuzatiluvchi va muhokama qilinuvchi faktlarda 
asoslashga harakat qilishini qayd etadi. U (aql) empirizmning pozitiv poydevorida 
astronomiya  va  fizikani  o‘zgartirdi.  Ayrim  fanlar  umumiy  fan  –  falsafaning 
elementlaridir.  Ayrim  fanlar  pozitiv  xususiyat  kasb  etgach,  falsafa  yarim  pozitiv 
bo‘lib  qoldi,  barcha  ayrim  fanlar  mutlaqo  pozitiv  xususiyat  kasb  etgach,  falsafa 
pozitiv  fanga  aylanadi.  Bu  fiziologiya  va  psixologiya  kuzatiluvchi  va  muhokama 
qilinuvchi  faktlarga  asoslana  boshlagach  yuz  beradi,  chunki  yo  astronomik,  yo 
kimyoviy,  yo fiziologik, yo psixologik bo‘lmagan hodisalar va jarayonlar mavjud 
emas.  Sen-Simon  o‘z  naturfalsafasi  doirasida  tabiat  va  jamiyatning  barcha 
                                                 
1
 Қаранг: Бэкон Ф. Новый органон // Сочинения: В 2-х т. – М., 1978. Т. 2.  

---

hodisalarini boshqaruvchi universal qonunlarni izlab topish, tabiiy ilmiy fanlarning 
usullarini ijtimoiy hodisalar sohasiga ko‘chirishga harakat qildi. U tabiiy dunyoni 
yumshoq  materiyaga  tenglashtirdi  va  insonni  uyushqoq  yumshoq  jism  sifatida 
tasavvur  qildi.  Tabiat  va  jamiyat  rivojlanishini  qattiq  va  yumshoq  materiyaning 
doimiy kurashi sifatida talqin qilib, umumiyning butun bilan rang-barang aloqalarini 
qayd etdi
2
.  
Sen-Simonning 
shaxsiy 
kotibi