Ochilova maftunaning


 Boshlang’ich matematik ta’limda ko’rgazmalilikning roli



Download 0,81 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/9
Sana18.01.2022
Hajmi0,81 Mb.
#386416
TuriReferat
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
boshlangich talim matematika darslarida foydalaniladigan korgazmali qurollar

3. Boshlang’ich matematik ta’limda ko’rgazmalilikning roli

.

Ko‟rgazmalilikning turli xil manbalaridan foydalanish o‟quvchilarni 



faollashtiradi, ularning diqqatini oshiradi va rivojlantiradi, o‟quv materialini 

mustahkam o‟zlashtirishni ta‟minlaydi va vaqtni tejash imkonini beradi. 

Tabiiy fanlarga qaraganda matematikadan ko‟rgazmalilik va 

ko‟rgazma  manbai tubdan farq qiladi. Tabiat fanlarida narsalarning aynan 

o‟zini ko‟rsatish imkoni bo‟lsa matematikada esa abstrakt xarakterga ega, 

bo‟layotgan hodisaning o‟zini aynan ko‟rsata olish imkoni kam. 

Matematikada ko‟rgazmalilik

a) ko‟rsatilayotgan obyektlar to‟plamining elemenlari sifatida qaraladi, ular 

ustida ba‟zi amallar bajarish mumkin. Masalan, o‟quvchi savatdagi olma, 

daraxtdagi qushlar haqida to‟xtalmaydi, balki ularning soni va sonli 

munosabatini aniqlaydi;

b) u yoki bu narsa haqida gap yuritilganda uning shaklini yoki narsaning 

miqdori sonli xarakterini tekshirish mumkin. Narsalarning sonli 

munosabatini o‟z holicha va shakllarini ko‟rishda ko‟pincha hodisaning 

aynan o‟zidan foydalanib bo‟lmaydi. Shuning uchun o‟qituvchiga turli xildagi 

ko‟rgazmalilik, 1 - navbatda modellar, chizma, sxemalar yordam beradi. 

Matematika o‟qitishning turli xil bosqichlarida va uning turli xil bo‟limlarida 

ko‟rgazmalilikda bir xilda foydalanish kerak emas.




Ko‟rsatmali qo‟llanmalar ko‟rsatmalilikning quyidagi har xil turlari bilan

foydalaniladi.

1. Tabiiy ko‟rsatmalilik o‟quvchilarni mavjud ob`yektlar, o‟simliklar, 

hayvonlar, minerallar va hakozalar bilan tanishtirishni taqoza etadi;

2. Hajmli ko‟rsatmalilik – mavjud olamning hajmi ask etishidir. Bu esa

fotosurat, rasm, diafilm va diapozitivlardan iboratdir; 

3. Ovozli ko‟rsatmalilik – tovush obrazlarini ifodalash uchun ovozli

vositalardan foydalanish. Gramplastinkalar, magnitafon yozuvlarini eshitish, ovozli

kino; 

4. Simvolik va grafik ko‟rsatmalilik – xaritalar, rejalar, sxemalar, chizmalar



va diagrammalar. Ular mavjud voqyelikni shartli umumlashgan simvolik

ko‟rinishda aks ettirishi sababli fikrlashni rivojlantiradi.

Maktabda birinchi sinfdan tortib, barcha sinflarda ko‟rsatmalilikning ana

shu turlaridan foydalaniladi, lekin tabiyki yoshini hisobga olib, ularga bevosita

kuzatishlarini topshirish kerak. 

Ko‟rsatmalilik ayniqsa o‟quvchilar o‟rganiladigan u yoki bu narsalar

to‟g‟risida muayyan tasavvurga ega bo‟lmagan paytda juda zarurdir. Ammo shuni

ham unitmaslik lozimki, ko‟rsatmali qo‟llanmalarni namoyish etishga

tayyorlanmaslik yoki ularni noto‟g‟ri tanlash faqat zarar keltiradi.



Matematika darslarida ko’rgazmalilik prinsipini amalga oshirishda bir 

tomondan o’quvchilarning idrok etishlariga, ikkinchi tomondan ularning 

tasavvurlariga tayaniladi. Birinchi holda ko’rsatma qurollar zarur. Ikkinchi 

holda ko’rsatmali qo’llanmalarsiz ish olib borish mumkin, bu holda 

bolalarning tajribalarini, ilgari to’plagan tasavvurlarini aktivlashtirish kerak.

Masalan, o’qituvchi bolalarni uchburchak bilan tanishtirar ekan, 

bunday formadagi figuralarning muhim alomatlarini (3 ta uchburchak, 3 ta 

tomon) ta’kidlovchi turli uchburchaklarning modellaridan foydalaniladi. Shu 

bilan birga o’qituvchi bolalarga qanday predmetlar uchburchaklar shaklida 

bo’lishini eslab ko’rishni taklif qiladi.

Shunday qilib matematika o’qitishda bevosita idrok etish bilan 

o’quvchilarning tasavvurlaridan birgalikda foydalaniladi.

Matematika predmetlarning o’zini va atrof hayotimizdagi hodisalarni 

emas, balki borliq dunyoning fazoviy formalari va miqdoriy munosabatlarini 

(F.Engels) o’rganadi. Shuning uchun matematika o’qitishda huddi ana shu 

tomonlarni ajratib olishga harakat qilinadi, predmetning sifat alomatlari 

muhim bo’lmay qoladi.




Download 0,81 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish