|
List
Avtomatlashtirishning funktsional sxemasining tavsifi
qozonning yarmi- gacha shakar solinadi.
Keyin unga 1—2% (vazni bo‗yicha) suv qo‗shib, to‗xtovsiz aralashtirib
turib isitiladi. Shakar erib, rangi o‗zgarib boradi. Butun pishirish jarayonida
shakarni va erigandan keyin butun massasini yaxshilab aralashtirib turiladi, aks
holda qozon devor- lariga yopishib kuyadi. Ana shunday to‗xtovsiz aralashtirib tu-
rilganida yuqori sifatli (kuyindi va tutun hidsiz) koler olinadi. Qozonga solingan
shakar erigandan keyin harorati 180—200
o
C- ga ko‗tariladi va to‗xtovsiz
aralashtirib turiladi, shakarni kara- mellash davom ettiriladi. Koler taxminan 6—8
soat pishiriladi. Shakar karamellashib bo‗lganligi va koler tayyor bo‗lganligi turli
usullarda organoleptik aniqlanadi. Kolerning tomchisi ip bo‗lib cho‗zilib, mo‗rt,
lekin tola hosil qilinmaydigan bo‗lsa, shisha tayoqchadan bir tekis oqib tushsa,
koler tayyor hisobla- nadi. Aniqlashning boshqa usuli ham bor. Bunda koler namu-
nasini shisha plastinka (oyna) ustiga yupqa yoyib, 2—5 minut suvga botirib
turiladi, so‗ngra olib, yorug‗ga qilib qaraladi. Agar suvda koler to‗q qo‗ng‗ir rang
hosil qilgan bo‗lsa, oyna ustidan pichoq bilan qirib olinayotganda esa maydalanib
ketsa va bar- moqlarga yopishmasa u tayyor hisoblanadi va pishirish jarayo- ni
to‗xtatiladi.
Qozonni isitishni to‗xtatib, koler (tabiiy ravishda) 60—65
o
C gacha sovitiladi
va shundan keyingina unga belgilangan kon- sentratsiyaga yetguncha 79—81%
gacha issiq suv qo‗shiladi. Suv qo‗shilgandan keyin koler yaxshilab aralashtiriladi,
qozon- dan rezervuarga quyib olinib, ishlab chiqarishga (korxonaga) jo‗natiladi.
Qozonni yaxshilab yuvib, quritib, qopqog‗i yopib qo‗yiladi. Tayyor koler chiqishi
aralashtirilgandan keyin tarkibi- da 20% suv bo‗lganda ishlatilgan shakar vazniga
nisbatan 105% ni tashkil etadi. To‗g‗ri tayyorlangan koler suvda to‗liq eriydi va
bo‗yash xossasi kuchli bo‗ladi. Rangining intensivligi kolerning05% li suvli
eritmasi yod eritmasining (1 litr suvga yodning
0,1 n eritmasidan 5 ml qo‗shib tayyorlangan) rangiga solishtirib aniqlanadi.
Tayyor koler ishlatilguncha quruq va salqin binoda saqlanadi.
Koler pishirishda xavfsizlik texnikasi qoidalariga qattiq rioya qilinishi zarur:
birinchidan, pishirishda ko‗p miqdorda bo‗g‗uvchi gazlar ajralishini va issiq massa
List
Avtomatlashtirishning funktsional sxemasining tavsifi
ko‗pchib, sachrab turishini hisobga olish kerak, aks holda pishiruvchi shaxs
tanasining biror joyi kuyib qolishi mumkin; ikkinchidan, tayyor koler oldin 60—
65
o
C gacha sovitilgandan keyingina unga issiq suv qo‗shish kerak. Agar
issiqligida qo‗shilsa, suv ko‗p va jadal bug‗lanadi, koler massasi chayqalib
to‗kilishi mumkin. Bularning hammasi koler pishirishda protivogaz va himoya
kiyimi kiyishni, uni yaxshi shamoll atiladigan binolarda pishirishni, pishirish
rejimiga, ehti- yotkorlik qoidalariga amal qilishni taqozo etadi.
Koler ko‗pincha ichimliklar kupajining tarkibiy qismi sifatida ham
ishlatiladi. Masalan, aniq karamel ta‘mi keladigan Rijskiy solodli ichimlik
kupajiga qo‗shiladi. Koler texnik sharoitiga ko‗ra karamel mazali bo‗lishi uchun
pivoning ayrim to‗q rangdagilariga ham qo‗shiladi.
Javdar va bug‗doy solodi avtomashinadan noriyaning qabul qiluvchi bunkeri
(1)ga to‗kiladi, undan gorizontal shnek (3) ga, keyin saqlash uchun qabul qiluvchi
bunker (4)ga uzatiladi. Javdar uni va kvas qarsillamalari ombordan qoplarda
transportyor orqali (7) bunkerlar yuqorisida joylashgan sex omboriga yuboriladi.
Javdar va bug‗doy solodidan kvas suslasi tayyorlashning ratsional usulida
solod bunker (4)dan avtomatik tarozi (6)da tortilib, solod maydalagich (5)ga,
undan yuklash bunkerlari (10 va 12)ga tushadi. Javdar uni tortilgandan keyin
bunker (11)ga solinadi. Quruq non kvasi tarozi (8)da tortilgandan keyin aravacha
(9)da 13 bunkerga solinadi, yangi qarsillama nonlar maydalangandan keyin
bevosita shira (zator) chaniga yoki zator oldi chani- ga solinadi va suvga
aralashtiriladi, so‗ngra nasosda shira (zator) chaniga solinadi va suvga
aralashtiriladi, so‗ngra nasosda shira (zator) chaniga tortib olinadi.
Kvas suslasi tayyorlashning ratsional usulida xomashyoning затирания
jarayoni quyidagicha boradi. Ma‘lum miqdordagi javdar solodi va uni yuklash
bunkerlari (10 va 11)dan bug‗latgich (14)ga o‗zicha boradi, u yerda suv bilan
aralashib bug‗lanadi va pishgan massa holida bosim ostida shira (заторный)
chaniga (15) tushadi. Harorat pasaygandan keyin unga bunker (12) dan zator
shakarlanishi (shirinlanishi) uchun bug‗doy solodi qo‗shiladi. Kvas pishirishning
texnologik sxemasi 14-rasmda ko‗rsatilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
