Ravshan rajabov jahon sivilizatsiyalari tarixi


  Ishlab chiqarishni tashkil etishning shakllari dinamikasi



Download 7,88 Mb.
Pdf ko'rish
bet66/126
Sana18.01.2022
Hajmi7,88 Mb.
#385540
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   126
Bog'liq
jahon sivilizatsiyalari tarixi

4. 
Ishlab chiqarishni tashkil etishning shakllari dinamikasi. 
N eo­
lit sivilizatsiyasi insoniyat shakllanishining o ‘zidan oldingi bosqichlarida 
shakllantirgan  ishlab  chiqarishni  tashkil  etishning jam oaviy harakatchan, 
ixcham shaklini m eros qilib oldi.  Bu ishlab chiqarish uncha katta boMma­
gan oilalar guruhi  m ehnatiga asoslangan edi.  M ehnat taqsim otining faqat 
yosh-jins  taqsim oti  va  yirik  hayvonlam i  birgalikda  ov  qilish  yoki  yangi 
joylarga k o ‘chib o ‘tishda birgalikdagi m ehnat qilish m avjud edi. Olimlar- 
ning aytishicha, Janubiy Fransiyada m ezolit m adaniyatiga oid g ‘orlardagi 
m ezolit m anzilgohlarda 6-18  kishigacha yashagan.
Elba va Oder daryolari  oraligMda m ezolit manzilgohlari  8-15 tagacha 
kichik-kichik  yertoMalardan  iborat  boMgan.  Bu  m anzilgohlarda  40-400 
kishigacha yashagan.  Bu yerda bir vaqtning o ‘zida  15  manzilgoh mavjud 
boMib, aholining zichligi 30-80 km2 ga  1  kishi to ‘g ‘ri kelgan. Asosan yirik
86


]ahon sivilizatsiyalari tarixi
daryo  bo ‘ylarida  dehqonchilik  lokal  sivilizatsiyalam ing  paydo  boMishi 
va  cheklangan  hududda aholining  k o ‘p  m iqdorda to ‘planishini  talab  qil­
di.  Chunki  irrigatsiya  ishlarini  busiz  am alga oshirish  m um kin  emas  edi. 
Natijada tizimli  ravishda va ko ‘p  hajm da qo‘shim cha m ahsulotlar ishlab 
chiqarila  boshlandi.  Bu  m ahsulot  iqtisodiy  va  noiqtisodiy  usullar  bilan 
urug‘,  qabila,  davlat boshqaruvida yetakchi  boMgan  yuqori  tabaqa tom o­
nidan  o ‘zlashtirib olindi.
N isbatan  bir  xil  jam o a  x o ‘jaligi  yosh-jins  taqsim otiga  asoslangan 
mehnatning o ‘m iga tuzilishi bo‘yicha m urakkab boMgan m ehnatning ijti­
moiy taqsim otiga asoslangan  ko‘p sohali  xo 'jalik  paydo  boMdi.  Faoliyat- 
ning  maMum  b irtu rig a   ixtisoslashgan  sam arali  m ehnat  qurolini  qoMlash 
orqali  uning unum dorligini  k o ‘p  m arta oshirish  mum kin  edi.  Buning uc­
hun  m ehnat  kooperatsiyasi  va  uning  natijalarini  ayirboshlash  zarur  edi. 
Bu  turli  xil  ehtiyojlam i  toMa  qondirish  uchun  zarur  boMdi.  M ehnatning 
kooperatsiyasi  va taqsim oti,  uning  natijalari  va ayirboshlashiga  asoslan­
gan  jam iyat  shakllandi.  Ayirboshlash  faoliyati  va  iqtisodiy  m unosabat- 
larning yanada yuqori  va turli  xil  shakllari  uchun shart-sharoit yaratildi.
Ilk  sinfiy,  keyin  esa  ishlab  chiqarishning  antik  usullariga  o ‘tish  ish­
lab  chiqarishni  tashkil  qilish  shakllarida  sezilarli  o ‘zgarishlam i  keltirib 
chiqardi.  Yirik  ko‘p  sohali  ixtisoslashgan  hunarm andchilik  ustaxonala- 
ri  kichik  erkin  dehqon  v a  hunarm andchilik  x o ‘jaliklari  bilan  birgalikda 
mavjud  edi.  Ishlab  chiqaruvchilar  davlat  hokim iyati  tom onidan  soliq  va 
majburiyatlarga  tortilar  edi.  Qul  va  erkin  dehqon, jam oachi  hunarm and 
yonma-yon yashar edi.
TMyanch  ib o ra la r:  Neolit,  ekologik  tushkunlik,  kem asozlik,  inson- 
ulny.  muskul  kuchi,  harbiy  ishlarda va  transportda otlar,  bug1  m ashinasi- 
i:a  o'xshash  mexanizm,  tem ir qurol,  m ezolit g ‘orlar,  Elba,  Oder,  m ezolit 
nian/ilgohlari,  ilk  sinfiy,  ayirboshlash,  globallashuv,  m ehnat kooperatsi- 
ya-ti,  jamoachi  hunarmand.

Download 7,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   126




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish