I bob. Biologiya faniga kirish I biologiya fanining rivojlanish tarixi



Download 0,64 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/32
Sana18.01.2022
Hajmi0,64 Mb.
#384377
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   32
Bog'liq
Biologiya 1-Ma'ruza matni (4)

yadroni 

yoki 


sitoblast

ni  hosil 

qiladi,  u  keyinchalik  hujayraga  aylanadi.  Shu  yo‘l  bilan  sodda  tuzilgan  tanacha  hosil 

bo‘ladi.  

Shunday  qilib,  Goryaninov  hayotning  paydo  bo‘lishi  muammosini  hujayraning 

paydo bo‘lishi bilan bog‘lab, o‘z zamondoshlaridan ancha ilgari ketdi.  

Goryaninovning qarashlarida Oken (hujayrani  hosil bo‘lishi), Shleyden va Shvanlarning 

(sitogenezis)  hujayra  hosil  bo‘lishi  nazariyalarini  birlashganini  ko‘rish  mumkin.  U  o‘z 

fikrini  davom  ettirib,  hujayra  paydo  bo‘lgandan  keyin  o‘zini–o‘zi  hosil  qiladi  deb 

hisoblaydi.  1847  yilda  chiqqan  asarida  hujayra  ko‘payishining  ikki  usulini  bayon  qildi. 

Birinchisi-to‘siq (peregorodka) hosil qilish bilan, ikkinchisi-kurtaklanib ko‘payish.  



Goryaninov “barcha tiriklik tuxumdan” paydo bo‘lgani uchun, tuxumni ham hujayra deb 

bilmoq kerak, degan fikrni berdi.  

B.M.Kozo-Polyanskiy  (1947)  va  B.Ye.Raykov  (1951)  lar  takidlaganidek 

Goryaninov  nemis  olimlaridan  ancha  ilgari  hujayra  nazariyasining  ba’zi  tomonlarini 

shakllantirdi.  Aslida  u  hujayra  nazariyasining  asosiy  prinsipi  bo‘lgan  “hujayra  tirik 

mavjudodlarning  tuzilishining  universal  modeli”  ekanligini  aniq bayon  qildi.  U “barcha 

tirik mavjudodlar hujayralardan tashkil topgan va hujayralar hujayralardan hosil bo‘ladi” 

deb takidladi. XIX asrning 20 yillarida o‘simlik va hayvon to‘qimalarining  mikroskopik 

tuzilishini fransuz olimlaridan  

A.  Dyutroshe  (1776-1847),  P.J.Tyurpen  (1775-1840)  va  F.Raspayl  (1794-1878)  lar 

o‘rgandilar. Bu olimlar o‘simlik  va hayvonlarda ancha keng tarqalgan  mikrostrukturalar 

hujayralardir,  ulardan  murakkabroq  mikroorganlar  (tomirlar,  tolalar)  kelib  chiqadi,  deb 

qaradilar.  

1824  yilda  Dyutroshe  “hayvonlarning  barcha  to‘qimalari,  organlari  hujayraviy 

to‘qimalardir”,  deb  o‘z  fikrlarini  umumlashtirdi.  Bu  tezis  aslida  Shvann  shakllantirgan 

hujayra nazariyasining asosiy tomonlaridan biri edi. Organizmlarning hujayraviy tuzilishi 

haqida ko‘p olimlar o‘z fikrlarini bayon qilishgan, jumladan, 1806 – yilda taniqli botanik 

Lyudolf  Treviranus  o‘zining  “O‘simliklarning  ichki  tuzilishi  va  ularda  shiraning 

harakati” asarida yetarlicha aniqlik bilan suv tashuvchi tomirlarni (naycha) hujayralardan 

rivojlanishini  bayon  qildi.  Fransua  Raspaylning  fikrlari  ham  ancha  qiziqarli.  U  o‘simlik 

hujayralari  bilan  hayvon  to‘qimalarining  pufakchalarini  solishtirishga  harakat  qildi. 

Z.S.Katsnelson (1963) barcha bu kuzatishlarni “




Download 0,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   32




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish