Mavzu-11. Makroiqtisodiy prognozlash modellari reja

11.7. Mahsulot xom ashyo nomenklaturasiga asoslangan modellar 

Ishlab  chiqarish  jarayonini  quyidagicha  ifodalash  mumkin.  (shartli  bir  yillik  holat) 

Oddiy ishlab chiqarish jarayonida ni miqdordagi ishlab chiqarish resurslarni ishlab chiqarish 

jarayoniga kiritildi va j-turdagi N miqdorli mahsulot ishlab chiqarildi.  

 

 

 

 

  

11.1-Rasm. Oddiy ishlab chiqarish jarayoni 

 

 

Ишлаб 

чиқариш 

ресурслари 

Ишлаб 

чиқариш 

жараёни 

 

Маҳсулот  

жамғарма 

экспорт 

---

 

 

Ushbu jarayon iqtisodiyotning barcha tarmoqlarini о‘zaro bog‘liqda va bevosita о‘zaro 

aloqada  bо‘lgan  holda  amalga  oshiriladi.  Tarmoqlar  о‘rtasida  ishlab  chiqarish  xarajatlari 

harakatini,  natijada  yakuniy  va  yalpi  ichki  mahsulotlar  ishlab  chiqarish  holatini  quyidagi 

statik tarmoqlararo balans orqali ifodalash mumkin. 

Statik  tarmoqlararo  balans  ustunlarida  moddiy  xarajatlar  tuzilmasi  va  har  bir 

tarmoqning sof daromadi aks ettirilgan. 

Moddiy xarajatlar va sof daromad jami tarmoqning yalpi mahsulotiga teng. Birinchi 

iste’molchi tarmoqning yalpi mahsuloti quyidagicha bо‘ladi: 























n

i

i

n

m

V

х

m

V

Х

Х

X

X

X

1

1

1

1

1

1

1

31

21

11

1

...

 

Barcha tarmoqlar uchun ham quyidagi tenglik о‘rinli. 











n

i

i

j

ij

j

m

V

x

X

1

, bu yerda j=1,n 

Statik  tarmoqlararo  balans  qatorlarida  har  bir  moddiy  ishlab  chiqarish tarmog‘i  bir 

yillik mahsulotining taqsimlanishi tо‘g‘risidagi ma’lumotlar keltirilgan. 

N-jadval  bо‘yicha  birinchi  qator  quyidagi  tenglama  orqali  ifodalanishi  mumkin, 

ya’ni: 



















n

j

ij

n

Y

x

Y

Х

Х

Х

Х

Х

1

1

1

1

13

12

11

1

...

 

Shuningdek boshqa tarmoqlar bо‘yicha quyidagi umumiy tenglamani asos qilib olish 

mumkin. 









n

d

i

ij

i

У

Х

Х

1

, (i=1,2,3…,n) 

Tarmoqlararo balans parametrlari о‘rtasidagi bevosita aloqalarni iqtisodiy baholash 

uchun  turli  kо‘rinishdagi  koeffitsiyentlardan  foydalanish  mumkin.  Hisobot  davridagi 

tarmoqlararo  balans  ma’lumotlaridan  foydalanib  bevosita  moddiy  xarajatlar 

koeffitsiyentlarini  (aij)  tarmoqlararo  material  oqimlari  miqdorini  iste’mol  qiluvchi 

tarmoqlar yalpi ichki mahsuloti nisbati orqali hisoblash mumkin, ya’ni