«sharq» nashriyot-matbaa aksiyadorlik kompaniyasi

«Konstitutsiya»
so‘zi lotin tilida «Constitutio» –
so‘zidan kelib chiqib 
«tuzish», «o
‘
rnatish», «belgilash»
degan ma’nolarni bildiradi. Jamiyatdagi ijtimoiy
munosa batlarni qonun asosida belgilash dastlab qadimgi
Rimda amalga oshiril ganligi tarixdan bizga ma’lum.
Konstitutsiya o‘zining uzoq tarixiga ega. Jahonda bi -
rinchi Konstitutsiya 1787-yilda AQSHda, 1831-yilda
Belgiyada, 1874-yilda Shveysariyada qabul qilingan.
Konstitutsiya o‘ziga xos xususiyatlari bilan boshqa
qonunlardan ajralib turadi va farq qiladi. Ular: 
bi -
rinchidan,
hamma qonunlar Konstitutsiya 
dan kelib
chiqishi va unga zid kelmasligida; 
ikkin chidan, 
Konsti -
tutsiyaning holati doim birinchi va asos soluvchi
hisoblanishida; 
uchinchidan,
Kon s titutsiya joriy qonun-
lar tizimini belgilashida; 
to‘r tinchidan,
Konsti -
tutsiyaning qabul qilini shidagi xusu          siyatlari. Agar boshqa
qonunlarni qa bul qi lish uchun Res publika Oliy Majlis
deputatlarining ko‘p 
chilik ovozi talab qilinsa, Kons 
-
titutsiyaga o‘zgar 
    tirishlar kiritishda Oliy Majlis depu 
-
tatlarining kamida uchdan ikki qismidan ko‘p chiligi
qatnas hishi shart; 
beshinchidan,
Konstitutsiya qa 
bul
qilish da uning har bir moddasi alohida ovozga qo‘yiladi.
Boshqa qonunlar esa, masalan, Jinoyat Kodeksi, Oila
Kodekslari deputatlar tomonidan loyiha muhokama
qilingandan so‘ng hamma moddalari bir ovoz bilan
qabul  qilinadi. 
Oltinchidan,
Kon s titutsiya jahon mam -
lakatl arida tez o‘zgarmay 
digan – barqaror qonun
hisoblanadi . 
Jahon mamlakatlarida Konstitutsiyalar nomla 
nishi,
tuzilishi bilan bir-biridan farq qiladi. Masalan, Avs-
t riya da Federal Konstitutsion qonun deb ataladi. 1920-
yilda qabul qilingan Konstitutsiya 7 bo‘lim, 152 mod-

---

38
Huquqshunoslik
dadan iborat. Ozarbayjon davlatining 1992-yil qabul
qilgan Konstitutsiyasi kirish qismi 12 bob, 158 mod-
dadan iborat. Demak, jahondagi davlatlar Kon 
s -
titutsiyalari strukturasi, tuzilishi, nomlanishi bir-biri-
dan farq qilsa-da, maqsadi birligi bilan o‘xshashdir.
O‘zbekiston Respublikasining mustaqillikka eri 
-
shishi va mustaqil o‘z Konstitutsiyasini qabul qilishi
o‘zbek davlatchiligining shakllanishiga asos bo‘ldi.
Sobiq Ittifoq davrida O‘zbekiston suveren davlat deb
atalgani bilan biror huquqiy masalani o‘zi hal qilishga
haqqi yo‘q edi. Asosiy qonunning biror moddasiga
qo‘shimcha yoki o‘zgartirish kiritish masalasini faqat
Ittifoq Oliy organi ruxsat bersagina amalga oshirishga
haqqi bor edi.
Mustaqillik sharofati bilan endilikda Respublika o‘z
huquqiy tizimini yaratish huquqiga ega bo‘ldi. Bu
Konsti tu tsiyaning yaratilishi 1990-yilning iyun oyidan
boshlandi. Respublika Oliy Kengashi o‘zining ikkin chi
se s siyasida Konstitutsiya loyihasini tayyorlash uchun
Kons titutsiyaviy komissiya tuzdi. Kons titutsiya loyihasi
butun xalq muho 
kamasiga qo‘yildi. O‘zbe 
kiston
Respub likasi olimlari, xalqi deyarli ikki yarim yil
mobaynida Konstitut siya loyihasini tayyorlab, uning
muhokamasi natijasini o‘rganib chiqdilar. Konstitutsiya
komissiyasiga 6 mingdan ziyod taklif va mulohazalar
tushdi.