Toshkent kimyo texnologiya instituti

40 – 60 % alfa sellyuloza

 (17,5 – 

18 % ishqorda erimaydigan qism).   

Gemitsellyuloza

  –  polisaxaridlar  (gektozanlar  va  pentazanlar),  bular 

sellyulozani  yo‘ldoshlari  hisoblanadi.  Gemitsellyuloza  suyultirilgan  mineral 

kislotalar  va  ishqorlarda  oson  gidrolizga  uchraydi  va  eritmaga  o‘tadi. 

YOg‘ochlarning turiga qarab gemitsellyulozaning tarkibi uzgaradi. Bu o‘zgarishlar 

17  –  20  %  dan  30  –  35  %  gacha  bo‘lishi  mumkin.  Bu  ko‘rsatkichlar  sellyuloza 

olishda kerakli texnologiya tanlanadi. 

Lignin  –  murakkab  aromatik  organik  moddalar  aralashmasi.  Buning  aniq 

kimyoviy tarkibi, hozircha aniqlanmagan.

 

 

O‘simlik to‘qimasida lignin sellyulozaning boshqa yo‘ldashlari bilan 

bog‘langan. 

O‘simlik to‘qimalari  tarkibida ligninni  ajratib olish  uchun  ishqoriy  metallning 

sulfatli  kislota  tuzlaridan  foydalanadi.  Lignin  miqdorini  aniqlashda  rangli 

reaksiyadan foydalaniladi. 

1.

 

Qora  rangga bo‘yalgan eritma – ligninni sulfat kislota bilan ajratib olganda; 

2.

 

Sariq  rangga  bo‘yalgan  eritma  –  ligninni  xlor  bilan  ajratganda  xlorlignin 

hosil bo‘ladi; 

3.

 

Havorangga bo‘yalgan eritma – temirxlorid bilan ligninni ajratib olganda. 

Yog‘och  sellyuloza  asosan  viskoza  tolasini  ishlab  chiqarishda  xom  ashyo 

sifatida ishlatiladi.    

Boshqa  bir  qismi  gidroliz  sanoatida  ishlatiladi.  Undan  kauchuk  ishlab 

chiqarishda ishlatiladigan etil spirti ishlab chiqariladi.