Toshkent kimyo texnologiya instituti

---

1 

 

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM 

VAZIRLIGI 

 

TOSHKENT  KIMYO – TEXNOLOGIYA  INSTITUTI 

 

YOQILG‘I VA ORGANIK BIRIKMALAR KIMYOVIY TEXNOLOGIYASI 

FAKULTETI 

 

SELLYULOZA VA YOG‘OCHSOZLIK TEXNOLOGIYASI  KAFEDRASI 

 

 

 

 

 

 

            “TASDIQLAYMAN

” 

            O’quv ishlari prorektori 

              dots. T.T. Safarov 

                 

“___” “_______” 2018 y.

 

                 

              _____________________        

 

                      

   

 

 

SELLYULOZA – QOG‘OZ   ISHLAB  CHIQARISH 

TEXNOLOGIYASI VA JARAYONLARI 

 

Ma’ruza matnlari 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

    TOSHKENT – 2018  

---

2 

 

1-MA’RUZA 

K I R I SH 

  

Sellyuloza  tabiatda  keng  tarqalgan  tabiiy  polimer.  U  o‘simliklarning  asosiy 

qismini tashkil qiladi va rivojlanishida faol ishtirok etadi. Hozirgi vaqta sellyuloza 

sanoatda  xomashyo  sifatida  keng  qo‘llaniladi.  Rossiya  va  Evropa  mamlakatlarida 

sellyuloza, asosan, yog‘och tarkibidan ajratib olinadi. 

O‘zbekistonning  asosiy  boyliklaridan  biri  bu  paxta.  Paxta  tolasi 

to‘qimachilik, chigiti – yog‘-moy sanoatlari uchun homashyoligi ma’lum. Paxtani 

chigitidan  ajratish  jarayonida    kalta    tolalar      (7-8  mm  va  undan  uzun,  A  tip, 6-7 

mm va undan kalta, B tip) hosil bo‘ladi. Bular paxta momig‘i deb nomlanadi, bir 

vaqtlar  chiqindi  hisoblanar  edi.  Hozirgi  vaqtda  kimyo  va qog‘oz sanoatlari uchun 

qimmatbaho homashyo hisoblanadi.            

Sellyuloza 

-  biologik  sintez  asosida,  tabiatda  doimo  sintez  qilinib  turiladi. 

Sellyulozaning  qator  kompleks  fizik-kimyoviy  xossalarini  qadim  zamonlardan 

o‘rganila  boshlangan. Bu turli maqsadlarda qo‘llanilayotganligini ifoda etadi. 

 

Tabiatda sellyuloza kimyoviy tolalar (viskoza, mis ammiakati va pardasimon 

mahsulotlar),  yog‘och  massasi  –  karton,  qog‘oz,  turli  plastmassalar,    efirlaridan 

tutunsiz  porox  va  shunga  o‘xshash  mahsulotlar  ishlab  chiqarishda  keng 

qo‘llaniladi.