Sabirov B. A. Mashinasozlik texnologiyasi asoslari

10.2. Rezbalarni keskichlar va taroqlar yordamida kesish

 

Uchburchakli  rezbalar,  ko‘pincha,  tokarlik  vint  kesish dasttoxlarida  Rezba  keskichlarida 

hosil qilinadi. 

Rezba  kesishda  shakldor  keskichlardan  foydalaniladi,  ular  prizmatik  va  dumaloq 

bo‘ladi. SHakldor keskichlar Rezba profili elementi o‘lchamlarini oddiy keskich-larga nisbatan 

aniq  saqlaydi.  Ko‘pgina  korxonalarda  ko‘p  keskichli  REZBALI  kallaklar  qo‘llaniladi.  Bunday 

kallaklarga  o‘rnatilgan  qattiq  qotishmali  plastinkalarning  bitta  qirrasi  yeyilsa,  ikkinchi  qirrasi 

yordamida kesishni davom ettirish mumkin. Ko‘p keskichli kallaklarni seriyali ishlab chiqarish 

sharoitida qo‘llash maqsadga muvofiq bo‘ladi.  

Rezbalarni bitta keskichda kesishda kesuvchi qirrasi tez o‘tmaslanishi natijasida shaklini 

yo‘qotib qo‘yadi, shuning uchun  juda  ham aniq  bo‘lmagan  shakldagi  bitta kes-kich  yordamida 

xomaki  o‘tishni  amalga  oshirish,  so‘ng  toza  o‘tishni  toza  ishlov  beradigan  keskich  bilan 

operatsiyaga oshirish tavsiya etiladi. 

Bir  o‘tishda  Rezba  kesish  ham  qo‘llaniladi.  Bunda  qat-tiq  qotishmali  uchta  keskich  bir 

paytda qo‘llaniladi. Birinchi qora keskich profil burchagi 70°, yarim toza keskich —65° va toza 

keskich 59° bo‘ladi. 

Uchburchakli  rezbalarni  kesishga  nisbatan  to‘g‘ri  burchakli  va  trapetsiyali  rezbalarni 

kesish juda murakkabdir. 

12.1-rasm  (a)  da  uchta  keskich  yordamida  trapetsiyali  Rezbani  ketma-ket  kesish 

ko‘rsatilgan. 

12.1-rasm  (b)  va  (v)  da  to‘g‘ri  burchakli  Rezbani  ikkita  va  uchta  keskich  yordamida 

kesish ko‘rsatilgan. 

Rezbalarni kesishda taroklardan  foydalanish  kesish  vaqtini qisqartiradi  va Rezba kesish 

unumdorligini  oshiradi.  Taroklarda  Rezba  kesilganda,  kesish  ishi  bir  necha  tishlarga 

taqsimlanadi,  shu  maqsadda  tishlarni  kesish  chuqurligi  ortib  boradigan  qilib  charxlanadi.  Juda 

katta  partiyadagi  bir  xildagi  detallarni  tayyorlashda  taroqlarni  qo‘llash  maqsadga  muvofiq. 

Taroqlarni  dastlabki  Rezba  kesishda  qo‘llash  mumkin,  chunki  ular  yuqori  aniqlikni  bera 

olmaydi. 

Taroqlar yassi, tangensial, halqali, vintli ariqchali diskli bo‘ladi. 

---

 

10.1-rasm. Rezba kesish usullari: 

a — 

trapetsiyali Rezbani uchta keskich yordamida; 

b 

— to‘g‘ri burchakli 

Rezbaii ikkita keskich yordamida; 

v — 

to‘g‘ri burchakli Rezbani uchta 

keskich yordamida