Tibbiy kimyo javoblari

 

11) Apirogen suv. Tibbiyotda ishlatilishi.  

 

---

@Mahmud_Yazdanov                                                   

Mahmud Yazdanov

     

[phone]  

12) Natriy va kaliy ionlarining organizmdagi roli.   

Natriy.

 

Nihoyatda katta hayotiy ahamiyatga ega bo‘lgan oligobiogen s

- 

element bo‘lib, odam organizmidagi umumiy 

miqdori 0,25% ni t

ashkil etadi. Unga 24 soat ichida bo‘lgan talab 4

-7 g. Uning asosiy miqdori xlorid, gidrokarbonat va 

fosfat tuzlari tarkibida saqlanib, qondagi miqdori ≈0,32%, suyaklardagi miqdori 0,6%, mushak to‘qimalaridagi miqdori 

esa 0,6-1,5% ni tashkil etadi. Natriy turli biomolekulalar tarkibiga kirib, kaliy, kalsiy va magniy ionlari bilan birgalikda nerv 

impulslarini hosil qilish va o‘tkazishda, osmotik bosimni saqlab turishda katta ahamiyat kasb etadi. Uning xlorli tuzi 

oshqozon shirasi tarkibidagi HCl sintezlanishida asosiy komponent vazifasini bajaradi. Natriy odam organizmidagi 

ahamiyatli bufer (karbonatli va fosfatli) sistemalari tarkibiga kiruvchi ion bo‘lib, kislota

-asos muvozanatini boshqaruvida 

bevosita ishtirok etadi. Organizmdagi natriy ionlarining miqdorini kamayishi osmotik bosimni boshqa ionlar bilan 

tiklanmaydigan darajada o‘zgarishiga olib keladi. Oqibatda suyuqlik hujayra ichiga kira boshlaydi va hujayralar shishib 

ketadi. Uning miqdorini ortib ketishi esa hujayra ichidagi suvning hujayralararo muhitga chiqishini kuchaytiradi. 

Kaliy.

 

Makrobiogen element bo‘lib, barcha to‘qimalarda uchraydi. Katta yoshdagi odamning kaliy ioniga 24 soat 

davomida bo‘lgan talabi 2

-3 mg/kg, bolalarniki esa 12-13 mg/kg ni tashkil etadi. Uning asosiy depolari - qon hujayralar 

sitoplazmasi, jigar va taloq. Kaliy hujayra ichki ioni bo‘lib, uning mumiy miqdoridan 98% ga yaqini hujayra ichki 

suyuqligida oqsillar, karbon suvlar, kreatin va fosfatlar bilan birikkan holda saqlanadi. U natriy singari, osmotik bosimni 

saqlash va nerv impulslarini hosil qilishda katta ahamiyatga ega. U mushaklar qisqarishini yaxshilaydi. Uning miqdoriy 

ortishi yurakning qo‘zg‘aluvchanligi hamda o‘tkazuvchanligining pasayishi bilan davom etadi va shu orqali yurakning bir 

maromida (teskari ta’sirga ega bo‘lgan Na+ bilan birgalikda) ishlashini ta’minlab beradi. Kaliy qator fermentlarning (E) 

faolligini ularning substartga (S) bo‘lgan moyilligini oshirish orqali kuchaytirib beradi. Bunda u E va S orasida ko‘prikcha 

vazifasini bajaradi: E 

—

 K+ 

—

 S. Masalan, K 

+ ta’sirida piruvatkinaza fermentining fosfoenolpiruvatga bo‘lgan moyilligi 

ortadi. Bundan tashqari substrat ta’sirida K+ ning fermentga bo`lgan moyilligi 100 barobar ortadi. Kaliy ionlarining 

membranadan hujayra ichiga o‘tishi tabiiy antibiotiklarga tegishli bo‘lgan valinomitsin va nonaktinlarga (ionoforlarga) 

bog‘liq bo‘ladi. Jumladan, valinomitsin K+ bilan hujayra membranasi satxida barqarorligi katta (Na+ —

 valinomitsin 

kompleksiga qaraganda 1000 marotaba katta bo‘lgan) kompleks hosil qiladi va K+ membr

ana satxida tutib qolinadi. 

Shundan so’ng bu ion bevosita membranada joylashgan ionofor bilan birikadi va oqibatda hujayra ichiga o‘tadi.