Sirtqi bo’lim kurs ishi

    2.3.  Zamonaviy  davrda  O’zbekistonning  Suriyadagi  vaziyatga  nisbatan 

yondashuvi 

 

    Mustaqillikka  erishgan  har  qanday  davlatning  taraqqiyoti  uchun  nufuzli

 

davlatlar  bilan  hamkorlik  qilish  muhim  bo„lib,  O„zbekiston  ham  istiqlolning  ilk

 

kunlaridanoq  ana  shunday  ezgu  maqsad  yo„lida  harakat  qila  boshladi.

 

Birinchilar  qatorida  O„zbekiston  Yaqin  va  o„rta  Sharq  hamda  arab

 

mamlakatlari  bilan  aloqa  o„rnatish  va  aloqani  rivojlantirishga  kirishdi.  Negaki,  bu

 

davlatlar  bilan  O„zbekistonning  qadriyatlari,  dini,  urf-odati  va  an‟analari  juda

 

yaqindir.

 

    1992  yil  24-25  noyabr  kunlari  respublikamiz  Prezidenti  I.Karimovning  Eron

 

Islom  Jumhuriyatiga  rasmiy  davlat  tashrifi  О„zbekiston  va  Eron  о„rtasida

 

davlatlararo  aloqalarga  asos  soldi.  Safar  chog„ida  О„zbekiston  Respublikasi  bilan

 

Eron 

Islom 

Jumhuriyati 

о„rtasida  davlatlararo  munosabatlarning  asoslari

 

tо„g„risida  deklaratsiya,  havo  transporti  sohasidagi  hamjihatlik  tо„g„risida,

 

iqtisodiy  va  ilmiy-texnikaviy  hamkorlik  sohasidagi  hamjihatlik  tо„g„risida,  pochta,

 

telefon  va  telegraf  sohasidagi  hamjihatlik  tо„g„risida  memorandumlar,  davlat

 

Markaziy banklari о„rtasida bitim imzolandi.

 

    

1993  yil  18  oktabrda  Eron  Prezidenti  Ali  Akbar  Xoshimiy  Rafsanjoniyning

 

О„zbekistonga  rasmiy  tashrifi  ikki  mamlakat  о„rtasidagi  aloqalarning  yanada

 

kengayishiga  kо„maklashdi.  Safar  chog„ida  tranzit  aloqalarni  tartibga  solish

 

tо„g„risida  hamda  xalqaro  avtomobil  qatnovi  tо„g„risida  bitimlar  imzolandi.

 

Eron 

Islom 

Respublikasi 

bilan 

О„zbekiston 

о„rtasidagi 

aloqalarning

 

geosiyosiy  jihatlariga  e‟tibor  qaratadigan  bо„lsak  shuni  ta‟kidlash  kerakki,  Eron

 

Markaziy  Osiyo  bilan  yaqinlashish  maqsadida  tarixiy-madaniy  omillarni  vosita

 

sifatida  qо„llashga  harakat  qiladi.  О„zbekiston  esa  Eronning  qulay  strategik

 

joylashuvi,  Fors  kо„rfazidagi  bandargohlaridan  о„z  mahsulotlarini  dunyo  bozoriga

 

olib chiqish maqsadida foydalanadi.

 

     

2003  yil  О„zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  Islom  Karimovning  Eron  Islom

 

Respublikasiga davlat tashrifi ikki mamlakat о„rtasida izchil va dо„stona aloqalar 

---

40 

 

rivoj  topayotganidan  dalolat  beradi.  2002  yil  yakunlariga  kо„ra  ikki  mamlakat

 

о„rtasidagi  mahsulot  ayirboshlash  hajmi  260  million  AQSH  dollariga  teng

 

bо„lganligini  ta‟kidlash  mumkin.  Ikki  mamlakat  о„rtasida  diplomatik  aloqalar

 

о„rnatilgan  davr  ichida  40  dan  ortiq  turli  xarakterdagi  hujjat  imzolangan.  Agar

 

1996  yilda  Eron  hududidan  34  ming  tonna  tranzit  yuk  olib  о„tilgan  bо„lsa,  2002

 

yilda  bu  kо„rsatkich  500  ming  tonnaga  yetdi.  2002  yilda  О„zbekiston  hududi  orqali

 

tashib  о„tilgan  Eronga  tegishli  yuklarning  umumiy  miqdori  esa  750  ming  tonnani

 

tashkil etgan.

1

 

    

О„zbekiston  Respublikasi  bilan  Yaqin  Sharq  mamlakatlari  о„rtasidagi  о„zaro

 

aloqalarni  rivojlantirishda  –  Quvayt  Amirligi  о„ziga  xos  о„rin  tutadi.  О„zbekiston

 

Respublikasi  Prezidenti  Quvayt  Davlati  Amiri  shayx  Jabbor  al-Axmad  al-Jabbor

 

as-Sabaxning  taklifiga  muvofiq  2004  yilning  19-20  yanvarida  shu  davlatga  rasmiy

 

tashrif buyurdi.

 

    

Davlatimiz  rahbarining  Quvaytga  rasmiy  tashrifi  chog„ida  Islom  Karimovning

 

«О„zbekiston  XXI  asr  bо„sag„asida:  xavfsizlikkka  tahdid,  barqarorlik  shartlari  va

 

taraqqiyot  kafolatlari»  asarining  tarjimasi  shu  davlatda  bosmadan  chiqdi  va  uning

 

taqdimoti bо„lib о„tdi.

2

 

    

Quvayt  Amirligida  bо„lib  о„tgan  rasmiy  muzokaralarda  О„zbekiston  bilan

 

Quvayt  о„rtasidagi  aloqalarni  rivojlantirishning  istiqbolli  yо„nalishlari,  xususan

 

sarmoya  jalb  etish,  qishloq  xо„jaligi,  energetika  va  transport  sohalarida  hamkorlik

 

qilish  imkoniyatlari  kelishib  olindi.  Uchrashuvlar  chog„ida  Quvayt  davlatida  yer  va

 

suv  resurlaridan  foydalanish  borasida  tо„plangan  tajriba  О„zbekiston  qishloq

 

xо„jaligida qо„l kelishi mumkinligi ta‟kidlab о„tildi.

 

    

О„zbekiston  Prezidenti  Islom  Karimov  rahbarligidagi  davlat  delegatsiyasi

 

rasmiy  tashrif  bilan  Saudiya  Arabistoni,  Misrda  bо„ldi  va  ular  bilan  davlatlararo

 

munosabatlarning  asoslari  tо„g„risida  shartnomalar,  iqtisodiy,  ilmiy-texnikaviy  va

 

madaniy  hamkorlik  bitimlari  imzolandi.  Saudiya  Arabistoni,  Misr  davlat  va

 

 

1 

Lafasov M. Jahon tarixi (1918-2007). T., 2008.B.147.

 

2 

Karimov I.A. «О„zbekiston XXI asr bо„sag„asida: xavfsizlikkka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot

 

kafolatlari». T.1997.

 

---

41 

 

hukumat  vakillarining  О„zbekistonga  rasmiy  safari  paytida  imzolangan  hujjatlar

 

esa 

davlatlararo 

munosabatlarni 

yanada 

rivojlantirishga 

xizmat 

qilmoqda.

 

О„zbekiston  yoshlari  Qohira  universitetida,  "Al-Azxar"  va  "Ayn  Shams"

 

universitetlarida,  misrliklar  Toshkent  Texnika  va  Agrar  universitetlarida,  tahsil

 

olmoqdalar.  Toshkentda  Misr  Respublikasining  fan  va  ta‟lim  markazi  faol  ishlab

 

turibdi.

 

    О„zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  Islom  Karimov  2007  yil  17-19  aprel

 

kunlari  Misr  Respublikasiga  rasmiy  tashrif  buyurdi.  Safar  oldidan  jurnalistlarga

 

bergan  intervyusida  mamlakatimiz  rahbari  ushbu  mamlakat  tо„g„risida  о„zining

 

ayrim  mulohazalarini  bayon  qilar  ekan,  О„zbekiston  tashqi  siyosatida  Misrning

 

о„rni qanchalik muhim ekanligini e‟tirof etdi.

1

 

    

О„zbekiston 

Respublikasi 

Prezidenti 

Islom 

Karimovning 

Misr 

Arab

 

Respublikasiga  rasmiy  tashrifida  azaliy  aloqalarni  hozirgi  zamon  talablaridan  kelib

 

chiqqan  holda  yangicha  asosda  ravnaq  toptirishg  maqsadi  kо„zda  tutiladi.

2

 

Misrda 

О„zbekistonga 

ehtirom 

nechog„li 

katta, 

mamlakatimiz 

bilan

 

hamkorlikka  intilish  naqadar  kuchli  ekanligiga  bir  misol  bilan  ishonch  hosil  qilish

 

mumkin.  О„zbekiston  mustaqilligini  arab  davlatlari  orasida  birinchi  bо„lib  Misr  tan

 

oldi.  U  birinchilar  qatorida  О„zbekiston  bilan  diplomatiya  munosabatlari  о„rnatib,

 

yurtimizda elchixona ochdi.

 

    

Eng  muhimi  –  yangi,  mustaqil  О„zbekiston  Prezidenti  I.Karimovning  ilk

 

xorijiy  safarlaridan  biri  ham  aynan  Misrga  rasmiy  tashrifi  bо„ldi.  О„zbekiston  bilan

 

Misrning  tarixiy,  madaniy,  ma‟rifiy  mushtarakligi  kо„p.  Yurtboshimiz  Islom

 

Karimov  aytganidek,  xalqlarimizning  dunyoqarashi  ham  bir-biriga  yaqin.  Ayni

 

paytda  geosiyosiy  va  geostrategik  jihatdan  mamlakatlarimiz  о„rtasida  о„xshashlik

 

mavjud  ekanligini  kо„rsatmoqda.  Mamlakatlarimiz  qadimda  Buyuk  Ipak  yо„lining

 

asosiy tarmoqlari bо„lgan.

 

    

 

1 

Boboyev A. «О„zbekiston-Misr. Hamkorliknnig yangi ufqlari». Xalq sо„zi. 2007 yil 20 aprel.

 

2 

Уткин А.И. Мировой порядок XXI века: Прогнози, перспективи, предсказаниЙ. - М.; Эксмо, Алгоритм,

 

2002. - 512 с.

 

 

---

42 

 

XULOSA 

 

Mustaqillikka  erishgan  har  qanday  davlatning  taraqqiyoti  uchun  nufuzli

 

davlatlar  bilan  hamkorlik  qilish  muhim  bo„lib,  O„zbekiston  ham  istiqlolning  ilk

 

kunlaridanoq  ana  shunday  ezgu  maqsad  yo„lida  Yaqin  va  o„rta  Sharq  hamda  arab

 

mamlakatlari  bilan  aloqa  o„rnatish  va  aloqani  rivojlantirishga  kirishdi.  Negaki,  bu

 

davlatlar  bilan  O„zbekistonning  qadriyatlari,  dini,  urf-odati  va  an‟analari  juda

 

yaqindir.  Shuningdek,  O„zbekiston  Respublikasi  bilan  Yaqin  Sharq  mamlakatlari

 

o„rtasidagi  o„zaro  aloqalarni  rivojlantirishda  o„ziga  xos  o„rin  tutadi.

 

XX  asr  oxiri  XXI  asr  boshlarida  Yaqin  Sharq  mintaqasida  iqtisodiy  -siyosiy

 

vaziyatning  keskinlashuvi  bilan  xarakterlandi.  XXI  asrning  boshlarida  jahonda  yuz

 

bergan  siyosiy  ziddiyatlar  kesmida  Yaqin  Sharq  mintaqasi  arab  mamlakatlari

 

tarixini o„rganar ekanmiz, quyidagicha xulosalarga kelindi.

 

- 

Dunyoning  yirik  mamlakatlari  o„rtasidagi  siyosiy  ziddiyatlarni  sabablari  va

 

keskinlashuvi tahlil qilindi;

 

- 

XX  asr  oxiri  XXI  asr  boshlarida  Yaqin  Sharq  mintaqasida  jaylashgan

 

qator  arab  mamlakatlarida  siyosiy  vaziyatning  keskinlashuvi,  harbiy  to„qnashuvlar,

 

siyosiy  mojarolar  yangi  adabiyotlar  va  manbalar  asosida  tahlil  qilib  berildi;

 

- 

Sharq  mintaqasidagi  arab  mamlakatlari  ortasidagi  mintaqaviy  iqtisodiy

 

integratsiyalar jarayonini tahlil qilindi;

 

- 

Yaqin 

Sharq 

mintaqasi 

iqtisodiy 

hamkorligining 

rivojlanishida 

Arab

 

mamlakatlari  Ligasining  o„rni  va  roli  yangi  manbalar  asosida  yoritildi;

 

- 

Arab  –  Isroil  mojarosi  va  harbiy  to„qnashuvlarga  chek  qo„yish  borasida

 

BMT ning say-harakatlar tahlil qilindi