Оliy vа oʻrtа mахsus ta’lim vаzirligi tоshkеnt аrхitеkturа

Yil fasli 
Ish 
Kategoriyalari 
Havoning        
harorati, 
o
S 
Nisbiy namligi  Harakat tezligi 
Sovuq 
Yengil – 1 
20 – 23 
60 - 30 
0,2 
 
Oʻrtacha ogʻirlikdagi-
11a 
18 – 20 
60 - 40 
0,2 
 
Oʻrtacha ogʻirlikdagi-
11b 
17 –19 
60 - 40 
0,3 
 
 
Ogʻir-111 
16 – 18 
60 - 40 
0,3 
Iliq davr 
Yengil-1 
20 – 25 
60 - 40 
0,2 
 
Oʻrtacha ogʻirlikdagi-
11a 
21 – 23 
60 - 40 
0,3 
 
Oʻrtacha ogʻirlikdagi-
11b 
20 –22 
60 - 40 
0,4 
 
Ogʻir-11 
18 – 21 
60 - 40 
0,5 
Issiq 
Yengil-1 
20 – 30 
60 - 40 
0,3 
 
Oʻrtacha ogʻirlikdagi-
11a 
20 – 30 
60 - 40 
0,4 - 0,5 
 
Oʻrtacha ogʻirlikdagi-
11b 
20 – 30 
60 - 40 
0,5 - 0,7 
 
Ogʻir – 111 
20 – 30 
60 - 40 
0,5 - 1,0 
 
4.2-jadval 
Yilning  sovuq  va  iliq  davrida  ishlab  chiqarish  xonalari  harorati,  nisbiy 
namligi va havo harakati tezligining yoʻl qoʻyiladigan normalari 
Ish kategoriyalari  Havo harorati, 
o
S 
Nisbiy 
namligi 
Harakat 
tezligi 
Tashqaridagi havo 
harorati, 
o
S 
Yengil – I 
19 – 25 
75 
0,2 
15 - 30 
Oʻrtacha ogʻirlikdagi 
IIa 
17 – 23 
75 
0,2 
15 - 30 
Oʻrtacha ogʻirlikdagi 
-IIb 
15 – 21 
75 
0,4 
15 - 30 
Ogʻir – III 
13 – 19 
75 
0,5 
15 - 30 
Mehnat  va    dam    olish    rejimlariga  qoʻyiladigan  gigiyenik  talablarga, 
organizmning issiqlab ketishi va sovuq qotishini oldini  olishga qaratilgan  barcha  
vositalaridan foydalanishga ham amal qilish zarur. 

---

110 
 
Normalarda  organizmning    tashqi  muhitga  moslashish  faqat  tashqi 
sharoitlarga  emas,  balki  mehnatning  ogʻir-yengilligiga  bogʻliq    holda  oʻzgarib  
turadigan    issiqlik  hosil  qilishi  miqdoriga  aloqadorligi  ham  hisobga  olinadi.  
Shunga  koʻra  yengil  ishlarda,  oʻrtacha  ogʻirlikdagi  va  ogʻir  ishlarga  qaraganda, 
havoning  birmuncha  yuqori  harotlarda  va  harakatining  birmuncha  kam  tezlikda 
boʻlishi qabul qilingan. 
Yoʻl qoʻyilishi  mumkin  boʻlgan  normalar yilning sovuq va bir mavsumdan 
ikkinchisiga  oʻtish  davrlarida  (tashqi  havoning) oʻrtacha kundalik  harorati-10 
o
S 
dan yuqori (yoki muvofiq holda past) doimiy ish joylaridan tashqarida (4.1-jadval) 
birmuncha  katta    raqamlarda    oʻzgarib    turishi,  yilning    issiq  paytida  esa  (4.2-
jadval)  sexlar  havosining  oshgan  harorati  (ayniqsa  Oʻrta  Osiyo  sharoitida  va 
issiqlik  ajralib    chiqishi    mumkin    boʻlgan  sexlarda)  issiqlikning  aniq  ortiqcha 
boʻlishini  koʻzda  tutadi.  Bu  tashqi  muhitining  issiq    boʻlishi    bilan  birga  katta 
miqdordagi issiqlikni yoʻqotishni qiyinligi bilan bogʻliq. 
Biroq  bu    holda  ham  normalar  yoʻl  qoʻysa  boʻladigan  maksimumni 
chegaralaydi  (ammo  Oʻrta  Osiyo  sharoiti  uchun  emas).  Issiqlik  ajralishi    yuqori 
boʻlgan sexlarda havoning harakat tezligi ham birmuncha ortiqcha belgilanadi. 
GOST12-I.005-76  da  xonalarning  katta  kichikligi,  issiqlik  va  namlik  
ajratilshning    birga  uchrashi,  doimiy  harorat  yoki  harorat  va  namlik  kabilarni 
sun’iy  usulda  tutib  turish    sharoitlarini    hisobga  oladigan  qator  qoʻshimcha 
tavsiyalar va aniqliklar ham mavjud. 
Koʻrsatib  oʻtilgan  normalarga  qoʻshimcha  qilib,  SN-245-71  da    bayon  
etilganidek, ish  joylarida issiqlikning nurlanish intensivligi 300 kkal.m
2 
dan yuqori 
boʻlganda  albatta  havo    dushlari    qurilishi  zarur  ekanligini  nazarda  tutish  lozim. 
Bunda beriladigan havo harorati va harakat tezligi yil fasliga, ish kategoriyasi  va  
issiqlik  nurlarining  koʻp-kamligiga  bogʻliq.  Ish  nechogʻlik ogʻir boʻlsa, harorat 
shunchalik past va havo harakati yuqori boʻladi. 
 
 

---

111