Оliy vа oʻrtа mахsus ta’lim vаzirligi tоshkеnt аrхitеkturа

3.1-sxema. Qurilish maydonida mehnat muhofazasini boshqarish. 
 
MXBT  -  Mehnat  xavfsizligini boshqarish  tizimini  tuzish uchun asos boʻlib, 
mehnat qonunlari majmuasi va xavfsizlik megʻzonlari tizimi hamda barcha qurilish 
me’yorlari va qoidalari /SNpP / xizmat qiladi. 
Qurilish tashkilotining xavfsizlik muhandisi yuqoridagi koʻrsatmalar asosida 
ish  koʻlamini  hisobga  olgan  holda  korxonaning  xavfsizlik  megʻzonlarini  ishlab 
chiqadi. Bular esa mehnat xavfsizligini boshqarish tizimlarini tayyorlash va joriy 
qilishda asosiy dastur vazifasini oʻtaydi.[4] 
Mehnat xavfsizligini boshqarishning quyidagi vazifalari mavjud (3.1-sxema). 
Mehnat muhofazasini 
boshqarish markazi 
Boshqarish vazifalari 
Havfsizlikni 
tashkillashtirish 
Mehnat muhofazasi 
haqida ma’lumot 
ҳҲавфсизликни  
ташкиллаштириш 
Ishlarni rejalash 
Havfsizlikni 
nazorat qilish 
Havfsizlik 
ko‘rsatkichlarini 
baholash va aniqlash 
Havfsizlik 
ishlarini 
ragʻbatlantirish 
Boshqaruv 
shartlari 
ташкиллаштир
иш 
Ha
vf
sizlik
ka
 o‘
rga
tish
 
Uskuna
lar
 xa
vfsiz
ligini
 
ta’
mi
nlashti
sh
 
Xa
vf
siz ish us
lubi
ni 
tanla
sh
 
Ba
holash xa
vf
sizlig
ini
 
ta’
mi
nlash
 
Ish sha
roitin
i 
sog‘loml
ashti
rish
 
H
im
oya
 vosi
tala
ri bilan 
ishchil
arni ta
’minl
ash
 
Eng qo‘
lay ish va
 da
m ol
ish 
tar
tibini
 tanla
sh
 
Da
volanish va
 ka
sa
llikni
 
na
zor
ati
ni  t
ashki
l  qi
lish
 
Ixtisos
 bo‘y
icha
 ish  b
ila
n 
ta’
mi
nlash
 
Da
m ol
ish s
ha
roitin
i 
ya
xshi
lash
 

---

90 
 
- Xavfsizlikni ta’minlovchi ishlarni rejalashtirish va tashkil-lashtirish; 
- Mehnat xavfsizligini ustidan nazorat olib borish; 
- Xavfsizlik kursatkichlarini aniqlash va tahlil qilish; 
- mehnat muhofazasini ta’minlovchi ishlarni moddiy ragʻbatlantirish. 
Birinchi  vazifa,  mehnat  xavfsizlngini  boshqarish  organini  tuzish  va  undagi 
a’zolarni burchlarini aniqlab bernshdan, hamda korxona boʻyicha xavfsnzlnkning 
besh yillik, bir yillik va 4 oylik rejalarini ishlab chiqishdan iboratdir. 
Ikkinchi  vazifa,  jami  nazorat  turlari  (uch  pogʻonali,  ma’muriy,  yuqori 
tashkilot nazoratlari va maxsus davlat xavfsizlik nazoratlari) ni qamrab olgan xolda 
mehnat  xavfsizligini  ta’minlovchi  xizmat  boʻlimlarini  ish  sifatini  nazorat  qilish, 
kamchiliklarini,  oʻz  vaqtida  aniqlab  zarur  choralarni  tuzishni  va  ularni  amalda 
bekamu-koʻst bajarilishini talab qilishdan iboratdir. 
Uchinchi vazifa esa, qurilish tashkilotida barcha sodir boʻlgan baxtsizliklarni 
hujjatlarini tahlil qilib, jami koʻrsatkichlarni aniqlab, mehnat xavfsizligi boʻyicha 
baho berishdir. 
Mehnat  xavfsizligi  koʻrsatkichlari  doimiy  ravishda  har  bir  qurilish 
maydonchasida  "Mehnat  muhofazasi"  maxsus  koʻrgazma  taxtasida  oyma-oy  yil 
davomida yoritilib borishi zarur. 
     Toʻrtinchn  vazifa,  ishchi-xizmatchi  xodimlarni  ish  joylarida  mehnat 
xavfsizligi talab va qoidalarini oʻz vaqtida toʻgʻri bajarishlari uchun ularda moddiy 
qiziqish  uygʻotishdan  iboratdir.  Buni  korxona  mamuriyati,  kasaba  uyushmasi 
a’zolari bilan birgalikda qanday va qaysi shaklida ragʻbatlantirish yoʻllarini ishlab 
chiqadilar. 
Mehnat xavfsizligini boshqarish quyidagi 10 ta shartni toʻla bajarilishi bilan 
amalga oshiriladi: 
- xavfsiz mehnat qilishga oʻrgatish va targʻibot qilish; 
- uskunalarning xavfsizligini ta’minlash; 
- xavfsiz ish uslubini tanlash; 
- bino va inshootlarni ustuvorligni ta’minlash; 

---

91 
 
- mehnat sharoitini sogʻlomlashtirish; 
- ishchilarni xavfsiz himoya vositalari bilan ta’minlash; 
- eng qulay mehnat sharoiti va dam olish tartibini joriy qilish; 
- kasb kasalligi omillarini nazorat qilish va oʻz vaqtida davolanishni  tashkil 
etish; 
- dam olish sharoitini yaxshilash; 
- ishchilarni ixtisosi va malakasiga qarab ishga jalb etish; 
2.4.  Xavfsiz  mehnat  sharoitini  ta’minlash  va  uni  boshqarish  usullari. 
Qurilishda mehnat xavfsizligini boshqarish uslubi. 
2.5.  Qurilishda  ishchi  va  xizmatchilar  madaniyati  va  mehnat  xavfsizligini 
baholash koeffitsiyentlari. 
2.6. Mehnat xavfsizligi tadbirlarini rejalash va moddiy ragʻbatlantirish. 
2.7. Ishchi va xizmatchilarni mehnat xavfsizligi boʻyicha malakasini oshirish.