“Kasbiy ta`lim” kafedrasi

Shaxs - jamiyatdagi alohida kishi, odam.
 Har bir shaxsning voqelikni idrok 
etishi,  uni  qabul  qilishi,  ma’lum  bilimlar  tizimiga  ega  bo’lishi  ijtimoiy  taraqqiyot 
bilan  izohlanadi.  Shu  bilan  birga  har  kishining  bilimi,  xulqi,  odobi  va  boshqa 
xususiyat–fazilatlari uning o’ziga xos tomonlarini ko’rsatadi. 
Jamiyat  insoniyat  tarixiy  taraqqiyotining  ma’lum  bosqichida  shakllanadigan 
ijtimoiy  munosabatlar  majmuidir.  Shaxs–jamiyatning  bir  a’zosi.  U  jamiyatdan 
tashqarida bo’lishi mumkin emas. Buning sababalari:  
 
shaxs axloqi hamisha jamiyat axloqiga bo’ysunadi, shunga majbur;  
 
kishi  ko’pgina  narsalarsiz  ham  yashay  oladi,  lekin  tanholikda  yashay 
olmaydi, baxtni ham odamlar orasidan topadi, shaxs baxt-saodati jamiyatdan tashqari 
bo’lmaydi;  
 
kishi jamiyat irodasidan dalda oladi;  
 
jamiyat  shaxs  kamoloti  ustida  g’amho’rlik  qilib  shart-sharoit 
ta’minlaydi, kishi faqat tug’ma sifatlar bilangina emas, balki mazkur jamiyatga xos 
xislatlarni ham o’zlashtiradi.  
Shaxs  -  jamiyat  o’zaro  munosabatlar  jarayonida  odamlarning  jamiyatda 
birgalikdagi  ish  faoliyatlari  natijasida  ularda  hosil  bo’ladigan  tasavvurlar,  fikrlar, 
e’tiqodlar,  hissiy  kechinmalar  va  xulq-atvorlarni  o’rganish  psixologiyada  muhim 
vazifa  hisoblanadi.  Har  bir  shaxs  jamiyatda  yashar  ekan,  o’zining  yaxshi  his  etishi, 
himoyalanishi  va  yashab  qolishi  uchun  ma’lum  chegaralarni  o’ziga  qo’yadi.  Shu 
territoriyani – maydonni ichida har bir odamning o’z shaxsiy maydoni mavjudki, bu 
maydonga  o’zga  kishilarning  kirib  kelishi  shaxs  uchun  noqulayliklarni  yuzaga 
keltiradi. Odamlarning maydonlari, maydonlari o’lchami bir xil emas, bu odamning 
yoshi,  ijtimoiy  mavqei  va  boshqa  jihatlarga  bog’liq.  Shaxslararo  masofa  millat  va 
elatlarning  yozilmagan  qonuniyatlariga  bo’ysunadi.  Agar  jamiyat  adolatli  bo’lsa, 
jamiyatning hamma a’zolari va alohida shaxs uchun ham barcha imkoniyat bo’ladi. 
Adolatli  jamiyat  shaxsni  shunchaki  shakllantirib  qo’ya  qolmaydi,  balki  ma’naviy 
yetuk  inson  qilib  kamol  toptiradi.  Xuddi  shuningdek,  shaxs  xulqi,  odobi,  fe’li  ham 
jamiyatda yashayotgan odamlarga katta naf beradi. 
 
Tor  ma’noda  ijtimoiylashuv  shaxsning  ijtimoiy  muhitga  kirib  borishi,  unda 
singib ketishi, tashqi ijtimoiy muhit normalarini qabul qilib ularga rioya qilishi yoki 
qilmasligini tushuntiruvchi jarayondir. “Ijtimoiylashuv” tushunchasi ma’no jihatdan 
yaqin  bo‘lgan  ikki  xil  tushuncha  bilan  bog‘liq