“Kasbiy ta`lim” kafedrasi

harizmatik nazariya
 deb ataladi. 
Interaktiv  nazariyaga
  binoan  har  qanday  guruhda  liderlikni  kim  zimmasiga 
olishini  bashorat  qilish  mumkin.  Buning  uchun  guruh  ag’zolari  harakteristikasi, 
vujudga  kelgan  vaziyat,  bajarilayotgan  vazifa,  shuningdek  liderlikka  nomzodning 
individual-psixologik xususiyatlarini o`rganib, hisobga olish kerak. 
Vaziyat  nazariyasi
  tadqiqotchilari  (amerikalik  tadqiqotchi  F.Fidler)  fikriga 
ko`ra  «vazifaga  mo`ljal  olgan»  yoki  «odamlarga  mo`ljal  olgan»  lider  faoliyatining 
samaradorligi  guruhdagi  sharoitga  bog`liqdir.  Liderlik  funksiyasini  amalga  oshirish 
uchun  o`ta  qulay  va  o`ta  noqulay  sharoitlarda  «vazifaga  mo`ljal  olgan»  lider  katta 
natijalarga erishadi. O`rtacha qulay vaziyatlarda esa «odamlarga mo`ljal olgan» lider 
ustunlikqiladi.  Liderlik  -  guruh  funksiyasidir,  uni  guruh  maqsadlari  va  vazifalarini 
hisobga olgan holda o`rganish kerak.  
Quyidagi  namunalarga  e’tibor  bering.  Ushbu  misollarda  boshqariluvchi 
ko’nikma tez-tez takrorlanuvchi jarayon bo’lib qolishiga moyilligi yuqoridir:  

 
Yetti yoshli bola yonida o’tirgan qizga qarab beg’ubor tabassum qiladi 
(boshqariluvchi).  Ular  atrofida  o’tirgan  sinfdoshlari  javob  tariqasida  qiqirlab 
kulishadi (kuchaytiruvchi).  

 
Bog’cha  bolasi  o’qituvchining  hikoya  haqidagi  savoliga  javob  berish 
uchun qo’lini ko’taradi (boshqariluvchi). O’qituvchi javoban uni chaqiradi va javob 
berishiga ruxsat beradi (kuchaytiruvchi).  

 
Bolalardan  yana  biri  ruxsat  olmasdan  javob  bera  boshlaydi 
(boshqariluvchi). O’qituvchi qovog’ini solidi, uning javobini inobatga olmaydi, lekin 
o’qituvchi  boshqa  o’quvchilardan  yana  so’rashidan  oldin,  ular  o’sha  bolaning 
javobini  diqqat  bilan  eshitayotgan  bo’lishadi  qo’lini  ko’tarmagan  bo’lsa  ham 
(kuchaytiruvchi).  
Birinchisi
 - 
professional roli, 
bajarilayotgan ish 
yuzasidan lider 
tomonidan 
bildirilayotgan va 
paydo bo`lgan 
muammoni xal 
qilishga 
mo`ljallangan taklif 
va fikrlar.