“Kasbiy ta`lim” kafedrasi

Bu - ichki omillar:
 shuhrat topish, ijroni yaxshilash va ijtimoiy ehtiyojlarni 
qondirish  ishdan  qoniqishga  olib  keladi.  Ishdan  qoniqish  esa  mehnat 
unumdorligini  oshiradi.  Bunday  yondashuv  eng  muhim  tashqi  omilni,  ya’ni  ish 
haqini inobatga olmaydi. Go`yoki “mamnun, ya’ni  - ehtiyoji qondirilgan kishi bu 
unumli,  samarali  ishlaydigan  kishi”  emish.  Bunday  o`ylash  albatta,  noto`g`ri  va 
soddalikdir.  O`z-o`zini  mukammallashtirish  Maslou  va  Xouberg  yondashuvlarga 
asoslangan  bo`lib,  uzoq  muddatli  motivatsiyani  ta’minlovchi  omillar  sifatida 
nafaqat ichki omillar, shuningdek tashqi omillar ham muhim deb qaraladi.  
Ta’lim  sohasidagi  ayrim  ekspertlarning  fikriga  qaraganda  individual  yoki 
guruhlarda  amalga  oshiruvchi  oʻqituvchilarning  motivatsiyaga  ta’sirini 
pessimistiktarzda baholaydilar.  Biggsning  (1993) ta’kidlashicha  universitet ta’limi 
tizimning  ma’lum  bir  qismi  hisoblanadi  va  bu  tizim  oʻzgaruvchanlikka  qarshi 
xususiyatga  ega  boʻlib,  balans  holatini  qanoatlantirishga  moyil  emas.  Bu  shuni 
anglatadiki,  talabalarning  oʻqishga  yondashuvi  hamda  motivatsiyasi  oliy  ta’lim 
tizimi  jihati  bilan  belgilanib  beriladi  (Duff,  2004).  Talabalarning  ilm  olishga 
qiziqishlarini  fanlarni  takomillashtirish  bilan  birgalikda  amalga  oshirilishi 
samaraliroq  natijalarni  ta’minlab  beradi.  Boshqa  jihatdagi  yondashuvlar 
oʻzgarishga  qarshi  sifatida  baholanadi.  Bu  holat,  talabalarga  ta’lim  berish 
jarayonida  turli  xil  yondashuvlarni  qoʻllashga  ham  taxdid  soladi.    Norton  va 
Crowley (1995)tomonidan qoʻllanilgan mashgʻulot dasturiga binoan talabalarning 
oʻrganish jihatlariga ahamiyatsiz ta’sirni ifodaladi. Purdie va Hattielarning (1995) 
mashgʻulot  dasturlari  esa  boshlangʻich  pogʻonada  yaxshi  natijani  qayd  etgan 
boʻlsada,  dastur  yakuniga  kelib  talabalarning  qiziqishlarini  eski  holatga  qaytarib 
qoʻydi.  Salfor  Universitetida  oʻtkazilgan  tadqiqotlar  natijasi  ijobiyroq  samara 
berganligini  Cassidy  va  Eachus  (2000)  oʻz  ishlarida  qayd  etib  oʻtganlar.  Mazkur 
tadqiqot  davomida  koʻproq  seminarlardan  foydalanilgan  boʻlib,  oʻzlashtirilgan 
oqilona  yoki ratsional model 
insoniy munosabatlarni motivlashtirish modeli 
kompleks motivlashtirish modeli 

---

145 
 
bilim  topshiriqlar  orqali  tekshirilib,  baholar  asosan  tyutorlar  tomonidan  berilgan. 
Shuningdek,  ta’lim  jarayonida  talabalar  hamda  tyutorlar  aloqasining 
chambarchasligi 
ta’minlanib, 
mustaqil 
ta’limga 
koʻproq 
e’tibor 
berilgan.Talabalarning tadqiqot metodlari samarasi va fanlar boʻyicha olinayotgan 
baholar  muntazam  ravishda  qayd  etib  borilgan.  Izlanishlar  natijasiga  koʻra, 
tadqiqot  metodlarini  oʻrgangan  talabalar  ilm  olishda  yuqoriroq  natijalarni  aks 
ettirganlar.
66
 
 
Motivlashtirish  strategiyasini  tanlashda  uchta  yondashuv  bilan  birga  -