O’UM2020-Biznes rejalashtirish O. A. Amanov O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti


 Ichki ishlab chiqarishni rejalashtirish usullari



Download 1,95 Mb.
Pdf ko'rish
bet39/288
Sana14.01.2022
Hajmi1,95 Mb.
#359780
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   288
Bog'liq
biznes rejalashtirish

3.2. Ichki ishlab chiqarishni rejalashtirish usullari 
 
Ichki rejalashtirishning metodologiyasi (uslubiyati) rejalashtirish qonuniyatlari, 
prinsiplari, 
unga 
qo’yilayotgan 
talablar, 
iqtisodiy 
ko’rsatma 
qoidalarni 
mujassamlashtiradi. 
Rejalashtirish  usuli  (metodikasi)  aniq  reja  ko’rsatkichlarining  asoslashning 
yo’llari,  uslublarining  tarkibini  xarakterlaydi,  ichki  rejalarni  ishlab  chiqarish  tartibi, 
strukturasi, shakli va mazmunini ifodalaydi. 


Muallif - O.A.Amanov 
 
Iqtisodiy  rivojlanish  kompleks  rejasini  ishlab  chikish  jarayoni  murakkab  va 
ko’p  mexnat  talab  etadigan  jarayon  xisoblanib,  ma’lum  bir  reja  tuzish 
texnologiyasiga  asoslanishi  lozim.  Ushbu  texnologiya  umumiy  tartibni  belgilangan 
muddat,  talab  etilgan  mazmun,  rejaning  turli  bo’limlarini  ishlab  chiqarish  ketma-
ketligi,  har  bir  ko’rsatkichning  asoslanganligini  tartibga  soladi,  shuningdek  ishlab 
chiqarish  bo’linmalari,  funksional  organlar  va  rejali  bo’limlarining  o’z  aro  ta’sirini 
tartibga  soladi.  Rejalashtirish  faoliyatining    metodologiyasi,  metodikasi  va 
texnologiyasi birgalikda ichki rejalashtirishning  predmetini belgilaydi. 
Rejalashtirish  uslubiyati  –  iqtisodiyotni  boshqarishning  turli  bo’g’inlarida, 
jumladan,  korxonalarni  boshqarishda  rejalarni  ishlab  chiqish  usullari  majmuasidir. 
Avvalgi  rejali  iqtisodiyot  sharoitlarida  u  avvalo  reja  idoralarining,  ham  sobiq  ittifoq 
miqyosida  ham  alohida  Res’ublikalar  miqyosida  amal  qilgan  iqtisodiy  va  ijtimoiy 
rivojlanishning 
asosiy 
yo’nalishlarining 
ishlab 
chiqish 
bo’yicha 
uslubiy 
ko’rsatmalarga  tayanar  edi.  Iqtisodiyotning  muhim  soha  va  tarmoqlarini  joriy  va 
istiqbolli rejalashtirish ushbu ko’rsatmalar asosida amalga oshiriladi.  
Rejalashtirishning  eng  ko’p  tarqalgan  usullari  qatoriga  quyidagilarni:  balans, 
me’yoriy,  iqtisodiy-matematik,  statistik,  omillar  bo’yicha,  ko’p  variantli  hisob-kitob 
usuli  kabilarni  kiritish  mumkin.  Rejalarning  asoslanganlik  darajasini  oshiruvchi  va 
ularni  tezda  amalga  oshirilishiga  xizmat  qiluvchi,  shuningdek,  tavakkalchilik  va 
vujudga  kelishi  mumkin  bo’lgan  talofatlarni  kamaytiruvchi  usul  eng  samarali  usul 
hisoblanadi. 
 Hozirgi  paytda  balans  usulining  ahamiyati  oshib  bormoqda.  Ushbu  usulning 
mohiyati,  o’z  aro  aloqada  bo’lgan  ko’rsatkichlarni  solishtirish  bilan  ifodalaniladi. 
Balans  usuli  asosida  korxonaning  ishlab  chiqarish  vositalari,  ishchi  kuchi,  ishlab 
chiqarish quvvatiga bo’lgan talablari va ularning manbalari aniqlanadi. Bundan kelib 
chiqqan  holda  moddiy  balans,  ishldab  chiqarish  quvvatlari  balansi,  ishchi  kuchi 
balansi,  ish  vaqti  balansi,  qiymat  balansini  ajratib  ko’rsatish  mumkin.  Balanslar, 
qoidaga  ko’ra,  ehtiyojlar  va  ularga  mos  keluvchi  resurslarning  mavjudligi  yoki 
manbalarini o’z  ichiga oluvchi, o’z aro moslashuvchi jadval shaklida tuziladi. 
Balans  usuli  me’yoriy  usuli  bilan  birgalikda  qo’llaniladi.  Me’yoriy  usulida 
resurslarni  sarflashning  yo’l  qo’yish  mumkin  bo’lgan  eng  yuqori  va  eng  quyi 
chegaralari  aniqlanadi.  Bunda  ishlab  chiqarishni  rejalashtirish  va  tashkil  etishda 
me’yor va me’yoriy kabi tushunchalardan foydalaniladi. 
Me’yor  (norma)  –  belgilangan  sifatdagi  mahsulot  birligi  (ish,  xizmat) 
tayyorlash  uchun  sarflanuvchi  xom-ashyo,  material,  yoqilg’i,  energiya  va  boshqa 
resursladan  foydalanishning  yo’l qo’yilishi  mumkin bo’lgan  maksimal  yoki  minimal 
chegarasidir.  Agar  resurslardan  foydalanish  me’yorlarini  kamaytirish  mahsulot 
sifatining  pasayishiga  yoki  belgilangan  standartlar  talablarining  buzilishiga  olib 
keladigan bo’lsa, u holda bu me’yorlarni kamaytirish mumkin emas. 
Me’yoriy – nisbiy kattalik bo’lib, asosan foizlar yoki koeffitsientlar yordamida 
aks ettiriladi. U  mehnat  vositalari  va predmetlaridan  foydalanish darajasini,  ularning 
har bir maydon birligi, og’irlik birligi, hajm birligiga sarflanishini tavsiflab beradi.  

Download 1,95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   288




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish