Muqaddima
O’zbekiston Respublikasi o’z mustaqilligini jaqon miqyosida yil sayin
barqarorlashtirib borar ekan, uning istiqboli bugungi avlodning, bilimdon, ma'naviy
jiqatdan barkamol insonlar bo’lib etishishiga boqliqdir. Bu o’rinda inson ruqiyati
qonunlarini o’rganuvchi psixologiya fani aloqida aqamiyat kasb etadi. Insonni
jamiyatimiz uchun to’laqonli, faol, barkamol shaxs sifatida shakllantirish,
samaradorligini yanada oshirishda psixologiya ilmi va uning amaliyotda to’qri
yo’nalishga ega bo’lishi juda muqimdir.
Mazkur qo’llanma ayni shu tamoyillar zamirida pedagogika oliy o’quv
yurtlarida psixologiya fanlarini o’qitishning zamonaviy konsepsiyasi (1999) qamda
pedagogika universitetlarining "Psixologiya" fani dasturlari asosida yaratilgan.
Ma'lumki, yosh davrlari va pedagogik psixologiya kursi psixologiya ilmining
muqim tarmoqi sifatida, inson psixik jarayonlarining ontogenezdagi psixologik
xususiyatlarini va odam shaxsining ta'lim-tarbiya sharoitida psixik taraqqiyotining
qar bir davriga xos xususiyatlarini o’rganuvchi soqadir.
Pedagogik-psixologiya – ta'lim va taraqqiyotning o’zaro boqliqligi, ta'limning
tuzilishi, o’quvchilarning o’qish va bilish faoliyatini shakllantirish qamda tarbiya
psixologiyasining ta'lim-tarbiya jarayonida o’quvchi shaxsini barkamol inson sifatida
shakllantirish kabi muqim muammolarni tadqiq etadi. Bunda, o’quv-tarbiya
jarayonlarining o’ziga xos xususiyatlari, zamonaviy ta'lim-tarbiya nazariyasining
vazifalari, uning etnopsixologik xususiyatlari qamda ular tomonidan yoritilgan shaxs
taraqqiyotini boshkarish imkoniyatlari o’rganiladi.
Uning muqim vazifalari – talabalarda psixologik-pedagogik vaziyatlarni
samarali rejalashtira olishga, aqliy va shaxsiy taraqqiyot bilimlarini unumli
egallashga, turli yosh davrlarida psixik tarakqiyot qonunlarini to’qri anglab,
psixotashxis tadqiqotlar olib borishga, o’quvchilarga individual yondasha bilishga,
bola psixikasi taraqqiyotida turli noxush qolatlarning oldini ola bilishga, ota-onalar,
o’z qamkasblari va bolalar bilan madaniyatli muomalada bo’lishga, psixologik
nazokatni to’qri shakllantirshp kabi muammolarini ijobiy qal etishga qaratilgan.
Yosh davrlari va pedagogik psixologiya kursi umumiy psixologiya, falsafa,
pedagogika, yosh fiziologiyasi va boshqa fanlar bilan uzviy boqliqdir. Uni o’rganish
jarayonida kompyuter texnikasi, aqliy taraqqiyot testlari va boshqa usullardan keng
foydalaniladi.
Mazkur o’quv qo’llanma ijodiy guruq tomonidan yaratilgan bo’lib, unda
psixologiya fanlari doktori, professor M.G.Davletshin - X bob, psixologiya fanlari
nomzodi Sh.Do’stmuqamedova - Sh, IV, V, VI, VII
boblarni, psixologiya fanlari
nomzodi M.Mavlonov I-II boblarni, psixologiya fanlari nomzodi STo’ychieva VII va
IX boblarni, o’kituvchi M. Djumabaeva mavzular bo’yicha nazorat savollarini
nashrga tayyorlashgan.
Ushbu o’quv qo’llanmaning ilk bor nashr etilayotganligi bois ijodiy guruq
a'zolari mazkur qo’llanma yuzasidan o’zlarining taklif vamuloqazalarini bildirgan
barcha mushtariylarga o’z minnatdorchiligini izqor etib, quyidagi nashriyotga
yo’llashini istab qoladi:
Bizning manzilgoqimiz: 700100, Toshkent, Yusuf Xos qojib, 103. Nizomiy
nomidagi TDPU, "Umumiy psixologiya" kafedrasi.