Gidromeliorativ

Greyderlar yordamida yer ishlarini bajarish
Suv  xo‘jaligi  qurilishida  greyderlar  yer  tekislash  ishlarida, 
ko‘tarma uchun to‘kilgan gruntlarni tekislashda, qazilma va ko‘tarma 
inshootlarning qiyaliklarini tekislashda, grunt yo‘llarni tekislashda, 
o‘simlik qatlamini qirqishda, kichik o‘lchamli kanallarni qazishda va 
shunga o‘xshash ishlarni bajarishda qo‘llaniladi. Yuqorida nomlari 
keltirilgan barcha ish turlarini bajarishda greyderlar aylana sxemada 
ishlaydi. Ularning borishi ham, qaytishi ham, ishchi harakat hisobla-
nadi. Bugungi kunda greyderlarni tirkama va o‘ziyurar (avtogreyder) 
turlari  qurilishda  keng  qo‘llanilmoqda.  Turli  ishlarni  bajarish 
uchun greyderni ma’lum darajada (gildiraklarini, ramasini, ishchi 
uskunalarini) moslab turish kerak.
Greyder ag‘dargichining ishg‘ol qilish burchagi 90° bo‘lganda, 
xuddi  buldozer  kabi  oldida  to‘plangan  gruntni  oldinga  suradi. 
Ishchi uskunasining ishg‘ol qilish burchagi 90° bo‘lgan greyderlar 
yordamida yer yuzalarini tekislash, grunt uyumlarini tekislash va 
boshqa ishlarni amalga oshirish mumkin. Greyder ag‘dargichining 
ma’lum bir burchak ostida joylashishi esa greyder o‘tish yo‘lidagi 
gruntlarni  biror  chetga  chiqarish  imkonini  beradi.  G‘ildiraklar 
qiyaliklarini o‘zgartirish imkoniyati greyderlarni nishab yerlarda, 
kanal  va  kyuvetlar  qazishda  ishlatish  imkonini  beradi. Agarda 
tashigich o‘qi bilan greyder o‘qi mos tushmasa, u holda tashigich 
o‘qi bilan greyder o‘qini parallel joylashtirish bilan ishlatsa bo‘ladi.
Yengil gruntlarga ishlov berishda uzaytirilgan ag‘dargich qo‘l-
laniladi, chunki ishg‘ol qilish masofasi ortishi hisobiga greyderning 
ish unumdorligi ortadi. Uncha chuqur bo‘lmagan kanal qirg‘oqlarini 
tekislashda, greyder ag‘dargichiga maxsus moslamalar o‘rnatiladi. 
Tik qirg‘oqlarni tekislashda greyder qirg‘oq bo‘yicha yura olmaydi. 
Bu holda greyder ag‘dargichi ishlov beriladigan qirg‘oqqa parallel 
qilib, yon tomoniga o‘rnatiladi.

---

36
2.6-rasm.