Mavzu tо‘lov balansi

Download 210,17 Kb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 18

Bog'liq
3-mavzu

MAVZU–3. TО‘LOV BALANSI

3.1. Ikkiyoqlama yozuv asosida hisobga olish tizimi

Tо‘lov balansi hisoblarini tuzishning asosiy maqsadlaridan biri tashqi muvozanatlikni

tо‘g‘rilash ehtiyojining paydo bо‘lganligi tо‘g‘risidagi ma’lumotga ega bо‘lishdir. Biroq

ikki taraflama yozuv tizimi tо‘lov balansida debet va kredit tengligini nazarda tutadi.

Shuning uchun unda ijobiy saldo yoki defitsitni kо‘rsatish uchun barcha tashqi

operatsiyalarni summalash va bu guruh ichidagi operatsiyalarni moddalardan ajratish kerak

(chiziq ostidan yoki ustidan).

Chiziqni tortish yerini hal qilish tо‘lov balansi bosh ehtiyojining a’lo darajadagi qaysi

operatsiyalar doirasini kо‘rsatish tо‘g‘risidagi subyektiv nazarni ifodalaydi. Mustaqil

hisoblangan operatsiyalarga bо‘lgan yondashuvlarning biriga asosan, avtonom moddalarni

kompensatsiyalash uchun ular amalga oshiriladigan operatsiyalardan ajratilishi kerak.

Boshqa yondashuv doirasida asosiy e’tibor operatsiya xarakterining о‘zgaruvchanligiga

qaratiladi: nostabil deb qaraladigan operatsiyalar tо‘lov balansining umumiy holatini kо‘rish

uchun “chiziq ostida” belgilanadi.

Afsuski, moddalarni farqlash uchun yagona о‘lchov birligi mavjud emas, chunki

bunday bо‘lish sezilarli darajada operatsiyani amalga oshiruvchi iqtisodiy agent

motivatsiyasiga nisbatan subyektiv qarashni ifoda etadi. Shuningdek, qanday moliyaviy

aktivlar yuqori о‘zgaruvchanlik bilan xarakterlanishini aniqlash mumkin. Balans

tushunchasiga bir qator turli yondashuvlar borligi ham bejiz emas.

Tо‘lov balansining tor ma’nosi savdo balansi, ya’ni FOV asosida ekspert va import

saldosini ifodalash uchun ishlatiladi. Biroq iqtisodiy nuqtai nazardan qaraganda tovarlar va

xizmatlar oqimi orasidagi farq subyektiv hisoblanadi. Xizmat eksportidan tushgan chet el

valyutasi birligi, tovar eksportidan tushgan chet el valyutasi birligidan maqsadining tashqi

savdo balansining ahvolini yaxshilashga qaratilganligi bilan farqlanadi. Savdo balansi

asosan bojxona hisobotlaridan foydalanib, tovar savdosi bо‘yicha ma’lumotlarga nisbatan

tezroq ega bо‘lish mumkinligi sababli qо‘llaniladi.

Nazariy nuqtai nazardan “joriy operatsiyalar hisobi” tushunchasi ahamiyatga

ega.

Mavjud nuqtai nazarlarning biriga asosan, bu hisob о‘z ichiga tovar savdosi, xizmat va

daromadlar, boshqasiga kо‘ra esa bundan tashqari, xususiy yoki umuman bir yoqli

transfertlarni oladi. Xususiy bir yoqli transfertlar tо‘lov balansini tо‘g‘rilash nuqtai

nazaridan qaralganda tarkibga kirishi mumkin. U holda boshqa hech qaysi tarkibga

kirmaydigan mehnat daromadi kо‘rsatkichni chiziq ustiga, chet eldan kelgan imigrant

xizmatchilarni esa chiziq ostiga joylashtiriladi. Ba’zan rasmiy transfertlar joriy oqim esa,

balansni kapital oqimi bо‘lganligi uchun hisobga olinmaydi. Biroq bir yoqli transfertlarni

chiziq ostida hisobga olishda muammolar paydo bо‘ladi:

Download 210,17 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 18