Energiyasi nazorati va hisobining avtomatlashtirilgan tizimlari

2.2. Optik port orqali hisoblagichlarda so‘rov o‘tkazish orqali  
ENHAT ni tashkil etish 
       
Optik port orqali hisoblagichlarda so‘rov o‘tkazish yordamida   ENHAT 
ni  tashkil  etish  ENHAT  tashkil  etiladigan  tizimlarning  eng  soda  ko‘rinishi 
bo‘lib hisoblanadi. Bunda hisoblagichlar bir-biri bilan o‘zaro bog‘lanmagan. 
Hisoblagichlar va ma’lumotlarni yig‘ish markazi orasida aloqa yo‘q. Barcha 
hisoblagichlardagi  ma’lumotlar  operator  hisoblagichlarni  ko‘rib  chiqish 
jarayonida ularga so‘rov berish orqali amalga oshiriladi.  
Hisoblagichlar vaqtini sinxronlashtirish ko‘chma kompyuter vaqti bilan 
so‘rov  jarayonida  amalga  oshiriladi.  Ko‘chma  kompyuter  vaqti 
ma’lumotlarni yig‘ish markazi vaqti bilan 
hisoblagichlar 
so‘roviga 
topshiriqlar 
fayllarini  qabul  qilish  paytida  amalga 
oshadi. 
Avtomatlashtirilgan 
tizim 
qurishning bu sxemasi boshqa sxemalarga 
nisbatan 
arzon 
hisoblanadi. 
Bu 
variantdagi  ENHAT  ni  qurish  davomida 
qurilma 
va 
vositalarni 
qo‘llashni 
maksimal 
tejash 
maqsadida 
ma’lumotlarni yig‘ish markazi rolini ko‘chma kompyuterga yuklash mumkin. 

---

33 
 
So‘rov  optik  port  orqali  so‘rov  natijalari  faylini  shakllantiradigan  ko‘chma 
kompyuterda  joylashgan  maxsus  dasturiy  ta’minot  yordamida  bajariladi. 
Ma’lumotlarni yig‘ish markazi kompyuteri berilgan so‘rovga fayl-topshiriqni 
shakllantiradigan  va  axborotlarni  asosiy  ma’lumotlar  omboriga  (MO) 
yuklaydigan dasturiy modullar bilan ta’minlangan bo‘lishi lozim. 
ENHAT  ni  tashkil  etishning  bu  usuli  kamchiliklari  bo‘lib, 
hisoblagichlardan ma’lumotlarni yig‘ishning murakkabligi va tizimda impuls 
chiqishli  elektron  hisoblagichlardan    foydalanishning  imkoni  yo‘qligi 
hisoblanadi.  Shuning  uchun  bu  sxemani    tijorat  asosidagi  hisobga  olish 
tizimini  tashkil  etish  uchun  tavsiya  qilish  mumkin.  Uning  tarkibida 
axborotlarni  xotirada  saqlash  moduli  va  EHM  bilan  almashinuv  asosida 
hisobga  olish  tizimi  interfeysi  bo‘lgan  qimmat  uncha  ko‘p  bo‘lmagan  sonli 
tijorat hisoblagichlari ishlatiladi. 
Optik port orqali hisoblagichlarda so‘rovni o‘tkazilishi bilan ENHAT ni 
tashkili etish quyidagi masalalarni yechishga imkon beradi: 

 
iste’mol parametrlarini aniq o‘lchash: 

 
korxona  va  uning  obyektlari  bo‘yicha  energiya  resurslari  iste’molini 
tijorat va texnik asosida hisobga olish; 

 
berilgan  limitlarga  va  quvvatni  texnologik  jarayonlarda  cheklashlarga 
nisbatan berilgan vaqt intervallarida (5, 30 minut, zonalar, smenalar, sutkalar, 
dekadalar,  oylar,  kvartallar  va  yillar)
 
hisobga  olish  nuqtalari  va  ob’yektlari 
bo‘yicha energiyadan foydalanishni nazorat qilish; 

 
elektr  energiyasini  hisobga  olish  bo‘yicha  ma’lumotlarga  qayta  ishlov 
berish va hisobotlarni shakllantirish; 

 
ma’lumotlarning to‘liqligini tahlil qilish; 

 
hisoblagichlarni tahlil qilish. 

---

34