Urganch davlat universiteti X. R. Matyoqubov, J. K. Tojiyev texnologiya va dizayn

Yog`ochni  quritish  turlari  va  usullari  –
  Yog`ochni  qayta  ishlash  sanoatida 
yog`ochni  quritishning  turli  usullari  qo`llaniladi:  atmosfera,  kamerali,  kontakt, 
suyuqliklarda  (vazelin)  quritish,  yuqori  chastotali  toklar,  induksion,  aylanish  va 
radiatsiya,  PAP  kameralarida  quritish.  Yog`ochni  atmosfera  bilan  quritish  ochiq 
omborxonalarda yoki chertaklar ostida amalga oshiriladi. Havoning past haroratlarda 
namlik  bug`ini  olish  qobiliyati  past,  shuning  uchun  atmosfera  qurishi  asta-sekin 
boshlanadi va qish oylarida amalda to`xtaydi.  
Atmosfera  quritish  mavsumiy  mahsulotlarni  (dengiz  portlarida)  yetkazib 
berishda  o`simliklarni  eksport  qilish  uchun  keng  qo`llaniladi.  Uni  xonalarda 
yog`ochni quritishdan oldin bosqich sifatida ishlatish tavsiya etiladi.  
Sanoatda  eng  ko`p  ishlatiladigan  yog`ochni  kamerali  quritish  maxsus  qurilgan 
va isitiladigan xonalarda – quritish kameralarida amalga oshiriladi. Jarayon gazsimon 
muhitda amalga oshiriladi: qizdirilgan havoda (tutun gazlari bilan havo aralashmasi) 
yoki atmosfera bosimida o`ta qizigan bug` yordamida quritiladi. Kameralarda quritish 
tashqi  atmosfera  va  iqlim  sharoitlaridan  mustaqil  ravishda  amalga  oshiriladi  va 
atmosferaga nisbatan ancha qisqaroq davom etadi. Kamerali quritish jarayoni tartibga 
solinishi mumkin va har qanday yakuniy namlik bilan material olish imkonini beradi.  
Kantaktli quritishda plitalar shaklida ingichka yassi materiallar, masalan, shpon, 
faneralar  pressda  ikki  qizdirilgan  sirt  o`rtasidan  o`tkazib  quritiladi.  Issiqlik 
to`g`ridan-to`g`ri  aloqa  orqali  isitiladigan  plastinkadan  quritilgan  materialga 
o`tkaziladi.  

---

- 75 - 
 
Suyuqlikda (masalan, vazelinumda) quritish quyidagicha. Nam yog`och 100 ° C 
dan yuqori qizdirilgan yog`li modda bilan hammomga botiriladi. Yog`ochdagi namlik 
tezda qaynoq haroratgacha qiziydi va hosil bo`lgan bug` atmosfera bosimidan yuqori 
egiluvchanlikka  ega  bo`lib,  yog`och  qatlamining  qarshiligini  yengib,  daraxtdagi 
namlik  chiqib  ketadi.  Bu  uslda  daraxtni  havoga  qoldirish  maqsadga  muvofiqdir. 
Vannalarda daraxtni vazelin bilan quritish usuli uchun bu asosdir.  
Petrolatum  -  kerosin  va  keresinlarning  yuqori  darajada  yopishqoq  tozalangan 
moy  bilan  aralashmasi,  yog`ni  kimyoviy  qayta  ishlash  jarayonida  olinadi.  Vaziyat 
120-130  °C  haroratda,  quritish  kameralariga  qaraganda  5-7  marta  tezroq  quriydi. 
Ushbu  usulning  sezilarli  noqulayligi  shundaki,  vazelin  yog`ochga  kirib  boradi. 
Yog`ochning  vazelin  bilan  ifloslanishi  uni  mexanik  qayta  ishlashni  qiyinlashtiradi, 
uni yopishtirishga va lak bilan sifatli qoplashga xalaqit beradi. Shu sababli, benzinni 
quritish kichik korxonalarda keyinchalik mexanik ishlov berilmaydigan navlar uchun 
ishlatiladi  (shpallar,  muhandislik  inshootlari  tafsilotlari).  Yog`ga  namlangan 
qatlamning  mavjudligi  ba‘zan  foydalidir,  chunki  u  yog`ochni  namlikdan  himoya 
qiladi.  
Yuqori  chastotali  toklarning  elektr  maydonida  (YUCHT)  quritish  yuqori 
intensivlikka  ega.  Yog`och  elektr  tokining  yomon  o`tkazuvchisidir.  YUCHT  ning 
elektr maydoniga yuqori chastotali kondansator plitalari orasiga joylashtirilsa, u tezda 
qizdirish  qobiliyatini  aniqlaydi.  Ushbu  xususiyat  dielektrik  quritish  yoki  YUCHT 
bilan  quritish  uchun  asosdir.  YUCHT-ning  quritish  jarayoni  materialning  sezilarli 
darajada qizishi va undan namlikni jadal bug`lanishi bilan tavsiflanadi. Biroq quritish 
usullarining  barchasida  ushbu  usul  elektr  energiyasini  zamonaviy  sotish  narxlarida 
eng  qimmatga  ega  va  juda  murakkab  uskunalarni  talab  qiladi.  Shuning  uchun  u 
sanoat maqsadlarida foydalanilmaydi.  
Induksion  quritish  solenoid  ichidagi  o`zgaruvchan  elektromagnit  maydonda 
ferromagnit metallarning xossalarini ishlatishga asoslangan. Agar yog`och shu tarzda 
isitiladigan  metall  elementga  joylashtirilsa,  u  bilan  aloqa  qilish  tufayli  u  qiziydi  va 
quriydi.  Induksion  quritish  uchun  ferromagnit  metaldan  yasalgan  qistirmalar  va 
to`rlarga taxtalar qatori qo`yiladi va stek sanoat chastotasi oqimi bilan oziqlanadigan 
solenoid hosil qiladigan katta tasavvurlardagi elektr simga o`ralgan ramkaning ichiga 
joylashtiriladi. Bu holda solenoidning yadrosi bo`lgan panjaralar qiziydi va issiqlikni 
taxtalarga  o`tkazadi.  Induksiya  bilan  quritilgan  shpalning  sifati  juda  past  va  elektr 
inshootining  kosinusli  ―fi‖  darajasi  pastligi  sababli  an‘anaviy  xonalarga  qaraganda 
quritish qiymati ancha yuqori.