Sh. Djumanov, S. Sayfiddinov

Picboqlar vali. 

Yog‘ochga uzunasiga frezalash usulida 

ishlov beradigan dastgohlarda, chunonchi: randalash dastgohi, 

reysmusli dastgoh, to‘rt tomonlama bo‘ylamasiga frezalash-

randalash dastgohida pichoqlar vali ishlatiladi (10-rasm).

3

4

4

2

2

b)

a)

1

10-rasm. Pichoqlar vali:

a-pichoqlar to‘g‘ri chiziqli 

valda joylashgan, b-pichoqlar 

vint chiziq bo‘yicha 

joylashgan, 

1-shkiv, 2-val, 

3-

podshipnik, 

4-

pichoq.

---

25

Pichoqlar vali 

(2) 

po‘latdan yasaladi (10-rasm, 

a). 

Valning 

qurilmasi unga pichoqlar 

(4) 

ni o‘rnatish va ularni aylanma 

harakatlantirish imkonini beradi. Valda pichoqlar joylashadigan 

o‘yiqlar va ularni mahkamlaydigan qurilmalar bo‘ladi. Valning 

chekka  uchlarida  bo‘yinlar  bor,  val  shu  bo‘yinlarga  pod- 

shipniklar 

(3) 

da o‘rnatiladi. Valning bir uchiga mahkamlangan 

shkiv 

(1) 

valga aylanma harakat uzatadi. Ba‘zan shkiv o‘rnida 

yarim mufta bo‘ladi; yarim mufta pichoqlar valini elektr dvigatel 

valiga bevosita ulaydi. Bunda elektr dvigatel valining o‘qi bilan 

pichoqlar valining o‘qi o‘qdosh bo‘lishi lozim.

SR6 - 8 tipidagi reysmusli dastgohlarda pichoqlar valiga 

(10- rasm, 

b) 

o‘roqsimon yassi 

pichoqlar o‘rnatiladi; bu pichoq- 

larning tili valning silindrik sirtida vint chiziqlari bo‘ylab 

o‘rnatiladi.  O‘roqsimon  pichoqlarning  tillari  yo‘niladigan 

yog‘ochga deyarli hamma vaqt tegib turganligidan, bunday 

pichoqlar vali boshqa vallardan ravon ishlashi bilan ajralib 

turadi. Bunday pichoqlar bilan ishlov berilgan sirtlarda g‘adir-

budurlar kam bo‘ladi.

Pichoqlar vali bir daqiqada 

6000 marta 

va undan ham ko‘p 

aylanadi, shunga ko‘ra val hamda pichoqlar shunday muvoza- 

natlanadiki, valning qarama - qarshi tomonlariga 

o‘

rnatilgan 

ikki pichoqning og‘irlik markazlari aylanish 

o‘qidan baravar 

masofada joylashgan b

o‘

ladi. Aks holda, muvozanati buzilgan 

markazdan qochuvchi kuchlar paydo b

o‘lib, kuchli titrash 

paydo boiadi, bu esa ish sifatining pasayishiga hamda dastgoh 

unsurlarining sinishiga olib keladi.

Pichoqlar vali bir, ikki va bundan ko‘p pichoqlar juftini 

o‘rnatish

ga  mo‘ljallangan.  Pichoqlarni  o‘rnatish  usullari 

11-rasmda  ko‘rsatilgan.  Pichoqlar 

(3) 

valdagi  o‘yiqlarga 

o‘rnatilgan. Har bir pichoq o‘yiqning devori bilan ponasimon 

vkladish 

(4) 

orasiga boltlar 

(5) 

bilan siqib qo‘yilgan; boltlar 

vkladishlardan buralib chiqqanda kallaklari bilan o‘yiqning 

qarama-qarshi tomondagi pichoqqa taqaladi. Pichoqni bir tekisda 

---

26

siqib qo‘yish uc

hun valni uzunligi bo‘yicha bir necha bolt bilan 

siqib qo‘yish ko‘zda tutilgan.

O‘tmaslashgan pichoqni almashtirish uchun hamma boltlar 

bo‘shatilib, pichoq olinadi va o‘rniga o‘tkir pichoq qo‘yiladi, 

so‘ngra valning o‘rtasidagi boltdan boshlab barcha boltlar bir 

necha usulda buralib, pichoq qattiq siqib qo‘yiladi. Pichoq 

tig‘ining vaziyatini o‘zgartirish uchun, shuningdek, pichoqni 

valga o‘rnatishda vintlar 

(2) 

(11-rasm, 

a) 

yoki prujinalar 

(6) 

(11-

rasm, 

b) 

ishlatiladi.

3

3

1

2

4

4

5

6

a)

b)

5