N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdiraz а kov, M. X. Ashurov

 
VI.5. Neft-gaz-
suv muhitida korroziyaning o‘ziga xos xususi
yatlari 
Qazib  olinayotgan  neft  odatda  o‘zining  tarkibida  qatlam  suvi  (erkin  va 
emulsiya  bilan  qoplangan  holda),  har  xil  mineral  tuzlar  - 
NaCl,  CaC1,  MgCl
2
  va 
b
oshqalar,  hamda  mexanik  qo‘shim
c
halardan  iborat  bo‘ladi.  Shuningdek  neft 
tarkibida har xil organik (
CH
4
, C
2
H
6
 , C
3
H
8
, C
4
H
10
, C
5
N
12
) va noorganik (
H
2
S, CO
2
) 
gazlar  mavjuddir.  Neft  tarkibidagi  turli  tumanlik  uni  qazib  olish,  tozalash,  saqlash, 
transport  qilish  va  ishlov  berishda  qo‘llaniladigan 
jixozlarning  korroziyalarga 
uchrashiga  sabab  b
o‘ladi.  Ayniq
sa  bu  soh
ada  ishlatiladigan  quvurlar  va  po‘lat 
rezervuarlar  korroziyasi  bir  vaqtning  o‘zida  kimyoviy  va  elektrokimyoviy  
korroziyalarga uchraydi. 
Qazib  olinayotgan  tabiiy  uglevodorod  gaz 
CH
4
,  C
2
H
6
  ,  C
3
H
8
,  va  h.k.  parafin 
qatoridagi  (
C
n
H
2n
)  uglevodorodlarda
n  va  boshqa  og‘ir  uglevodorodlardan  tarkib 
topgan. Gazlar tarkibida 
H
2
S, CO
2
, orga
nik birikmalar va suvlar bo‘lad
i. Shuningdek 
qazib  olinayotgan  mahsulot  tarkibida  minerallashgan  suvlar,  hamda  agressiv 
komponentlarning bo‘lishi elektrolit muhitini yaratadi
.  Neft  va  gazni  qazib  olish  va 
tayyor  mahsulot  ko‘rinishiga  keltirgunga  qadar  har  xil  korroziya  muhitlari  va 
korroziya  turlari  vujudga  keladi.  Neft  va  gazni  qazib  olishda  smola-parafinlar, 
emulsiyalar, 
H
2
S,  CO
2
 
larning  bo‘lishi  quvur,  rezervuarlar  va  boshq
a  jixozlarda, 
kimyoviy  va  eletrokimyoviy  ichki  va  tashqi  korroziya  jarayonlarining  kechishi 
zaruriy himoya usullarini qo‘llashini talab qiladi.
 

---

80 
 
Jixoz
larning ichki korroziyasi ishchi muhit bilan kontakt natijasida sodir bo‘lib, 
tashqi  korroziyasi  esa  tashqi  muhit  -  atmosfera  sharoiti,  tuproq  tarkibi,  adashgan 
toklar ta’siri kabilar bilan bog‘liqdir.
 
Tashqi  korroziyaga  qarshi  elektrokimyoviy  usullar,  izolyatsion  qoplamalar 
bilan qoplash kabi usullar qo‘llaniladi.
 
Ichki  korroziyaga  qarshi  himoya  izolyatsion  qoplamalar  qoplash,  ishchi 
muhitga  kimyoviy  reagentlar,  ingibitorlar,  bakteritsidlar  kiritish,  Shuningdek 
texnologik  uslublar 
–
  agressiv  muhitni normal  muhitga  aylantiruvchi  emulsiya  hosil 
qilish, jixozni sovitish, metall jixozning agressiv muhitda ishlash vaqtini kamaytirish 
kabi yo‘llar bilan erishiladi.
 
Neft  va  gaz  qazib  olishda  kon  muhitida  yuqori  miqdorda  oltingugurt 
birikmalarini va kislorodning bo‘lishi muhit korrozion faolligini oshiradi.