N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdiraz а kov, M. X. Ashurov

VI.3-rasm. Quvurlarni korroziyadan h
imoya qilishning lak bo‘yoqli qoplamalari
. 
 
Qo‘shiladigan  plastifikatorlar  miqdori  ishlatiladigan  atrof
-muhit  haroratiga 
bog‘liq  bo‘ladi.  Masalan,  harorat  minus 
10 
о
С
 
bo‘lganda 
3%,
  minus 
15
 
о
С
  gacha 
bo‘lganda
 
5-7%,
 minus 
30
 
о
С
 gacha 
7-10%
 
plastifikator qo‘
shiladi. Bitum mastikasi 
neft  bitumini 
160-180
 
о
С
 
da  eritilib,  keyin  qolgan  komponentlari  qo‘shilib 
tayyorlanadi.  Bitum  mastikasini  quvur  yuzasiga  surkash  quyidagicha  amalga 
oshiriladi.  Quvur  yuzasi,  metall  rangi  hosil  bo‘lgunga  qadar  simli  taroq  yordamida
 
tozalanadi  va  tekislovchi  mastika  qavati  surkaladi  (qalinligi 
0,1÷0,15  mm
).  Keyin 
asosiy bitum mastikasini qavati hosil qilinadi. Uning qalinligi 4 mm dan 8 mm gacha 

---

78 
 
bo‘ladi  va  tegishlicha,  normal  kuchaytirilgan  va  juda  kuchaytirilgan  turlarga 
bo‘linadi. 
Surkalgan mastika qavatining mexanik jarohatlardan saqlash uchun, uning 
ustini o‘rovchi materiallar bilan (qog‘oz, brizol, bikarul, tol, ruberoid, 
shisha, xolost 
va boshqalar) o‘raladi.
 
Izolyatsiya  qoplamasini  sifati  tekshirib  ko‘riladi  va  keyin  quvurni  zo
vurga 
yotqizilib, ishlatilish uchun ruxsat beriladi. 
Polimer  qoplamalari  vazifasida  polietilen,  polivinil  xlorid  asosida  yopishqoq 
tasmalardan  foydalaniladi.  Ularning  quvur  ustidagi  qavatini  hosil  qilish,  bitum 
qavatini  hosil  qilishga  o‘xshagan  bo‘lib,  old
in  tozalanadi  va  bitum  tekislovchi 
qavatini hosil qilinadi. Keyin yopishqoq polimer lentalar bilan o‘raladi. O‘raladigan 
polimer  lentalarning  qavatiga  ko‘ra,  ular  ham  normal,  kuchaytirilgan  va  juda 
kuchaytirilgan turlarga (konstruksiyalarga) bo‘linadi.
 
Mas
alan, bir qavat o‘ralsa normal, ikki qavat o‘ralsa kuchaytirilgan, uch qavat 
o‘ralsa  juda  kuchaytirilgan  hisoblanadi.  Polimer  lentasi  asosidagi  izolyatsiya 
qoplamalari  diametri 
1420  mm
 
gacha  bo‘lgan  quvurlar  va  ular  orqali  tashiladigan 
mahsulotlar harorati 
+40
 
о
С
 (polietilen lentasi uchun) 
+60
 
о
С
 (polivenilxlorid lentasi 
uchun) bo‘lgan sharoitlarda foydalaniladi.