N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdiraz а kov, M. X. Ashurov

XIV.3. Issiqlik bilan ishlangan neft va uning mahsulotlarini haydash 
Issiqlik bilan ishlash yuqori qovushqoqli neft va uning mahsulotlarini quvurlar 
orqali  tashish  asosiy  usullardan  biri  hisoblanadi.  Issiqlik  bilan  ishlash  quyidagicha 
amalga  oshiriladi.  Neft  yoki  neft  mahsuloti  ma‘lum  haroratgacha  qizdirilib,  keyin 
hosil  qilingan  rejim  tezligida  sovutiladi.  Optimal  qizdirishda  hosil  bo`lgan  sovutish 
tezligi,  har  bir  neft  mahsuloti  (neftlar)  uchun  laboratoriya  sharoitida  aniqlanadi. 
Natijada  issiqlik  bilan  ishlangan  neftning  samarali  qovushqoqligi  va  qotish  tezligi 
tezda  kamayadi.  Buning  asosiy  sababi  qizdirib  ishlash  natijasida  neft  tarkibidagi 
asfalt 
–
  smola  moddalar  hosil  qilgan  parafinning  mayda  kristall  panjalarini  hosil 
bo`lishiga  imkoniyat  yaratadi.  Hosil  bo`layotgan  struktura  osonlik  bilan  bo`linadi. 
Neft  tarkibida  qanchalik  asfalt 
–
  smola  moddalari  ko`p  bo`lsa,  shunchalik  issiqlik 
bilan ishlash samaradorligi yuqori bo`ladi. 
Issiqlik  bilan  ishlangan  neft  va  neft  mahsulotlari  xossalarining  (qotish 
haroratini)  birlamchi  holat  (issiqlik  bilan  ishlashgacha)  darajasigacha  qaytish  vaqti, 
ularning turiga bog`liq bo`ladi. 
Masalan ma‘lum bir neftlarda birlamchi xossani tikl
anish  vaqti  3 
–
  4  sutkada 
sodir bo`lsa, boshqa ma‘lum bir neftlarda sutka atrofida sodir bo`ladi. Bu davr ichida 

---

203 
 
yuqori  qovushqoqli  parafinli  neft  va  uning  mahsulotlarini  qovushqoqligi  va  qotish 
harorati  past  bo`lib,  ularning  quvurlar  orqali  kam  qovushqoqli  neftlar  kabi  haydash 
imkoniyati yaratiladi.