N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdiraz а kov, M. X. Ashurov

XIV.1-rasm. Spiral ko`rinishidagi ariqchasi 
bo`lgan quvurdagi neft va suvning oqim 
holatini ko`rsatuvchi chizma.  
1-quvur. 2-suv xalqasi. 3-neft xalqasi. 
 
 
Suvning  qovushqoqligi  neftnikiga  nisbatan  kichik  ekanligi,  ishqalanishdagi 
umumiy  yo`qotishni  kamaytiradi.  Natijada  suv  xalqasi  ichida  qovushqoqligi  yuqori 
neft oqimi harakat qiladi. 
Bu  usul  bilan  qovushqoqligi  suvnikidan  kichik  bo`lgan  neft  va  uning 
mahsulotlarini  haydash  mumkin.  Spiral  ko`rinishidagi  ariqchasi  bo`lgan  quvurlarni 

---

202 
 
tayyorlash  qiyin  bo`lganligi  uchun,  bu  usulni  keng  miqiyosda  qo`llash  mumkin 
bo`lmaydi.  Suv  bilan  haydashning  (gidrotransport)  ikkinchi  usuli  neft  yoki  uning 
mahsulotlarini suv bilan umumiy aralashmasini hosil qilib haydashdir. 
Aralashmani  qovushqoqligini  kamayishi,  ya
‘
ni  ishqalanishdagi  yo`qotilishni 
kichik  bo`lishi,  neftning  suvdagi  emulsiyasini  hosil  bo`lishi  orqali  sodir  etiladi. 
Bunda  zarrachasining  sirti  suv  pardasi  bilan  qoplanadi.  Natijada  neft  quvur  devori 
bilan  o`zaro  ta
‘
siri  bo`lmaydi,  quvurning  butun  ichki  yuzasi  bo`yicha  suv  xalqasi 
hosil  bo`lib,  uning  ichida  neft-suv  aralashmasi  harakat  qiladi.  NS  emulsiya  turini 
hosil  bo`lish  sharoitini  yaxshilash  va  uning  turg`inligini  oshirish  uchun  neft 
–
  suv 
aralashmasi tarkibiga sirt  faol moddalar (SFM) qo`shiladi. Bu moddalar quvur ichki 
yuzasining 
xo`llanilishini 
kamaytirib 
haydashda, 
ishqalanish 
natijasidagi 
yo`qotilishni tez kamaytiradi.