N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdiraz а kov, M. X. Ashurov

IX.1-rasm. Rezervuarlarning yer yuzasiga nisbatan joylashishini  
ko`rsatuvchi chizma: 
a 
–
 yer osti yuzasida; b 
–
 yarim yer yuzasida; v 
–
 yer ostida.
 
 
Yarim  yer  osti  rezervuarlarining  balandligini  yarim  yer  yuzasidan  pastda 
joylashgan  bo`ladi.  Tuzilishi  (tashqi  ko`rinishi)  bo`yicha  rezervuarlar:  to`g`ri 
to`rtburchakli, 
silindr, 
konus, 
sferik, 
tomchi 
ko`rinishidan 
bo`ladilar. 
Rezervuarlarning  formasini  (ko`rinishini)  tanlash,  uning  ishlatilish  maqsadiga  neft 
mahsulotining  xossasiga  va  saqlash  sharoitiga  ko`ra  aniqlanadi.  Hozirgi  paytda 
ishlatilayotgan rezervuarlarning hajmi 5 m. dan 120000 m. ni tashkil etadi. Tiniq neft 
mahsulotlarining saqlash uchun, asosan, po`latdan yasalgan rezervuarlar hamda ichki 
yuzasi  benzinga  chidamli  qoplamalar  bilan  qoplangan  temir  beton  rezervuarlaridan 

---

135 
 
foydalaniladi.  Qora  neft  mahsulotlarini  saqlash  uchun,  temir  beton  rezervuarlari 
ishlatiladi. Surkovchi moylar po`lat rezervuarlarida saqlanadi. 
Yer  yuzasidagi  guruh  rezervuarlarining  orasidagi  masofa.  Suzib  yuruvchi 
qopqoqli  rezervuarlar  uchun  0,5  diametrini  (20  m  dan  ortiq  bo`lmasligini)  pontonli 
rezervuarlar  uchun  0,65  diametrni  tashkil  etadi.  Lekin  30  m  dan  ortiq  bo`lmasligi 
kerak. 
Statsionar  tomli  rezervuarlar  uchun  0,75  diametrni  (lekin  30  m  dan  ortiq 
bo`lmasligi  kerak)  tashkil  qilish  kerak.  Bir  guruhdagi  yer  osti  rezervuarlarining 
devorlari  orasidagi  masofa  1  m  dan  kam  bo`lmasligi  kerak.  Ikki  guruh  yer  yuzasi 
rezervuarlarda guruhlar devorlarining orasidagi  masofa 40 m dan kam bo`lmasligini 
va yer osti guruh rezervuarlarniki esa 15 m dan kam bo`lmasligi kerak.