Sanoat instituti

URF- ODAT  VA MAROSIMLAR

Navro’z, Mehrjon, lola sayli, boychechak sayli, sunbula sayli, gul  bayrami,

suv sayli, qum sayli, qor xat, yerga  urug’ qadash, hosil  bayrami, uzum sayli, qovun

sayli, chorvani yaylovga haydash, jun qirqimi, chorvani qishlovga qaytarish, to’l

olish, beshik to’yi, soch olish, birinchi qadam, sunnat to’yi,  muchal to’yi, nikoh

to’yi, qurbon hayiti, ramazon hayiti, Laylat ul Qadr, Payg’ambar yoshi, Mavlud,

Bibi Mushkulkushod…….. mazkur urf-odat va marosimlar o’zbek xalqi

etnomadaniyatida muhim o’rin tutadi. Ularning tarixiy ildizlari qadimga davirlarga

borib tarqalib, tarixning turli  bosqichlarida ba’zan tazyiqlarga uchrab, ba’zan

yangicha ko’rinish olib,  hozirga  qadar   yetib  kelgan.

O’zbeklar orasida kuzgi tengkunlikda o’tkaziluvchi qadimiy taqvimiy

bayram

‘‘Mehrjon’’

 dehqon va chorvodorlarning eng tantanali  ravishda o’tadigan

bayramlaridan biri sanalgan. Abu Rayhon  Beruniy o’z  asarlarida

‘‘Quyosh   va  oy

falakning     ikki  ko’zi    bo’lganidek.

Navro’z   va  Mehrjon

     zamonning   ikki

ko’zidir’’,  -deb    bejiz   ta’kidlamagan.

      Mazkur qadimiy forslar taqvimidagi yettinchi oyning nomidan olingan bo’lib,

23 sentyabrdan 22 oktyabrgacha bo’lgan davrin o’z ichiga olgan. Beruniyning

‘‘Qadimgi xalqlardan qolgan   yodgorliklar’’   asarida  yozilishicha’’……’’mehr’’   -

Quyosh   nomi,   Quyosh   shu   kuni     olamga    zohir   bo’lib,   (  bayram )    uning

nomi     bilan   atalgan’’.   Beruniyning   ta’kidlashicha  ‘‘Zardusht  Mehrjon    bilan

romzo’ri(ushbu  oyning  21 kuni)ni    birga  hayit    qilishni     buyurgan.

NAVRO’Z

Navro’z - O’rta Osiyo va Yaqin Sharq xalqlarining qadimiy yangi yil bayrami.

"Navro’z" forscha so’z bo’lib, "yangi kun" degan ma’noni ifodalaydi.

Navro’z yangilanish, poklanish, uyg’onish bayramidir. Aynan, shu jihati bilan

и

insonlar qalbidagi iliqlikni, ona zaminga bo’lgan muhabbat hissini uyg’ota oladi, inson

va tabiat o’rtasidagi munosabatni uyg’unlashtiradi.

Navro’z bahor faslida nishonlanadi. Bu paytda tabiat uyg’onib, barcha o’simliklar

ko’kara boshlaydi. Bahor insonlarga ezgu tuyg’ular hadya etadi. Inson qalbida orzulari

mavjlanadi.

Dehqonlar, bo’g’bonlar bahorgi ishlarni boshlab yuboradilar. Navro’z ayyomiga

atab bobodehqonlar yerlarni maromiga keltirish, ariq-zovurlarni tozalash, urug’larni

---

9

saralash kо’zlangan joylarni urug’ qadashga moslash va boshqa taraddudlarni

ko’radilar.  Bog’bonlar esa toklarni ochish, anjir, anor va boshqa mevalarning

ko’chatlarini tartibga keltirish yangi nihollarni ekishga tayyorlash, dov-daraxtlarai

butash, payvandlash kabi yumushlarni rejalashtiradilar. Shuning uchun ham Navro’z

yangi yil bayrami bo’lib qolmasdan, mehnat bayrami hamdir.

Navro’z 21-martda kutib olinadi. Shu kuni kecha bilan kunduz tenglashadi.

Mustaqillik sharofati bilan O’zbekistonda Navro’z bahor bayrami sifatda

nishonlanadi. Bayram kunlari odamlar bir-birlariga gullar sovg’a qiladilar, yaxshi

tilaklar bildiradilar.

Navro’z qadim-qadimdan yaxshilik va saxiylik ramzi bo’lib kelgan. Odamlar bir-

birlariga mehr-oqibat ko’rsatadilar, urush-janjal, xafagarchiliklar unutiladi.

Bemorlardan, nogironlardan, yolg’izlardan xabar olinadi. Bayram kunlari turli milliy

taomlar, jumladan, sumalak, halim, ko’k chuchvara, ko’k somsalar tayyorlanadi.

Navro’zda saylgohlar odamlar bilan gavjum bo’ladi, turli taomlar pishiriladi,

tomoshalar uyushtiriladi. Yoshlar lapar aytib, raqsga tushadilar.

Navro’z bayrami kishilarga yaxshi kayfiyat, samimiylik, zavqu shavq, ilhom va

g’ayrat bag’ishlaydi.