O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qo‘qon davlat pedagogika instituti

Amaliy va seminar mashg’ulotlari 

 

220 

 

masalan, do’stlik, ahillik, vatanparvarlik va boshqalarni tarbiyalash ko’zda tutiladi. 

Tarbiyaning  yana  bir  xususiyati  shundaki,  bu  jarayon  ikki  tomonlama  xususiyatga 

ega bo’lib, unda bolaning o’zi ham faol ishtirok etadi. 

Tarbiyada  qarama-qarshiliklarning  ko’pligi  yana  bir  xususiyatdir.  Bu  qarama-

qarshiliklar  bolalarda  o’z  tushunchalariga  muvofiq  dastlabki  paydo  bo’lgan  sifatlar 

bilan  tarbiyachi  tomonidan  tarkib  toptirilayotgan  sifatlar  o’rtasida  o’quvchilarga 

qo’yilgan  talablar  bilan  uni  bajarish  imkoniyatlari  o’rtasidagi  kurashlarda  namoyon 

bo’ladi. 

. Jamoa ishini tashkil ctishda sinf rahbari ishining o'ziga xos xususiyatlari 

 

Sinf  maktab  jamoasining  ajralmas  bir  kichik  bo'lagidir.  Sinf  faqat  o  'quv 

faoliyati  birligi  bo'libgina  qolmasdan,  balki  o'quvchilarga  tarbiya  berishni  tashkil 

ctishning  muhim  jamoa  shakli  hamdir.  Sinf  rahbari  ishida  o'quvchilar  jamoasini 

tashkil  etish  asosiy  vazifa  hisoblanadi.  Chunki  jamoada  shaxsni  tarbiyalash 

tarbiyaning  yctakchi  maqsadidir.  Jamoada  shaxsni  tarbiyalashning  umumiy  asoslari 

quyidagilardan iborat:  

talablar qo'yish 

faollarni aniqlash 

o'quv mchnat 

ijtimoiy siyosiy  

ommaviy madaniy faoliyatdagi istiqbollarni tashkil etish 

sog'lom jamoatchilik fikrini shakllantirish 

ijobiy an’analarini yaratish va ko'paytirish.  

Ta’riflangan bu qoidalar har qanday jamoa (maktab, sinf jamoasi, maktabdan tashqari 

bolalar  birlashm  asi  va  hokazolarjni  shakllantirish  va  rivojlantirish  uchun  qo'llanma 

bo'lib hisoblanadi. Bolalarning jamoa turmush me’yorlari va qoidalarining intizomini 

buzilishiga  munosabatlarini  kuzatib  jamoaning  tashkiliy  tuzilishi  ta’sirchanligiga 

ishonch  hosil  qilish  mumkin.  Jamoa  rivojlanishining  dastlabki  bosqichlarida  bolalar 

tarqoq  bo'lib,  ularda  yakdil  fikr  va  sinf  rahbari  tayanishi  mumkin  bo'lgan  ta’sirchan 

faollar  bo'lmaydi.  Shuning  uchun  jamoada  salbiy  hodisalar  ochiq  muhokama 

qilinmaydi  va  mustaqil  jamoa  qarori  qabul  qilinmaydi.  Agar  jamoa  rivojlanishning 

ikkinchi  bosqichida  bo'lsa,  nomigagina  cmas,  balki  harakatlarini  qo’llab-

quvvatlaydigan  haqiqiy  harakat  qiluvchi  faollar  bo'lsa,  uning  ayrim  o'quvchilar  va 

jamoa  oldiga  muayyan  talablar  qo'yishini  kuzatish  mumkin.  Jamoaning  rivojlanish 

darajasidan  dalolat  bcradigan  muhim  belgilardan  biri  -  o'quvchilarning  birgalikdagi 

faoliyatga kirishishidir. Sinf o'quvchilari ko‘p bo'lgan sharoitda har bir bolaga yakka 

tartibda  yondashish,  har  bir  bola  qalbiga  to'g'ri  yo'l  topish  qiyin.  Agar  o'quvchilar 

jamoasi qo'llab-quvvatlasa, har holda bunday yo'lni topish mumkin. Jamoada shaxsni 

tarbiyalashda  yakka  tartibdagi  yondashuvning  mohiyati  alohida  o'quvchini  jamoa 

---