O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qo‘qon davlat pedagogika instituti

Ma’ruza mashg’ulotlari 

 

203 

 

bilimlarni o‘zlashtirishning muayyan nazariyasini aks ettirgan)ning kengligi bo‘yicha 

alohida,  mustaqil,  lekin o‘zaro bog‘langan  va  optimal  bo‘lgan  qismlardan  iboratdir. 

To‘g‘ridan-to‘g‘ri  va  qayta  aloqa  uchun  zarur  bo‘lgan  axborotlar  to‘plami,  bilish 

harakatlari  va  qoidalarining  ta’limiy  programma  odimini  hosil  qiladi.  Bu  odim 

tarkibiga uch o‘zaro aloqador kadr (zveno) qo‘shiladi: axborot, qayta aloqa tadbiri va 

nazorat.  Odimlovchi  o‘quv  tadbirlari  izchilligi  programmalashtirilgan  o‘qitish 

texnologiyasi asosini tashkil etuvchi ta’limiy programmani hosil qiladi. 

O‘qitishda  individual  namuna  va  boshqarish  tamoyili  davom  ettiriladi.  Bu  tamoyil 

ta’lim  oluvchining  har  biriga  shunday  axborot  jarayonini  yo‘naltiradi  va  tavsiya 

etadiki,  u  ta’lim  oluvchiga  mashq  jarayonida,  tezlikda  oldinga  siljishga  imkoniyat 

beradi,  chunki  uning  bilish  kuchi  unga  muvofiq  ravishda  boshqaruvchi  tomonidan 

uzatilgan 

axborotga, 

moslashishga 

qulay 

bo‘ladi. 

 

 

Programmalashtirilgan  o‘quv  materialini  uzatish  uchun  maxsus  texnik  vositalardan 

foydalanish tamoyili. 

Programmalashtirilgan  o‘qitish  texnologiyasini  ilmiy  asoslash  bir  qator  ta’limiy  

programmalarni farqlash imkoniyatini beradi: 

rayon programmalar; 

tarmoqlanuvchi programmalar; 

soddalashtirilgan programmalar; 

aralash programmalar; 

algoritm; 

blokli o‘qitish; 

modulli o‘qitish; 

bilimlarni to‘la o‘zlashtirish; 

Ravon programmalar  – bu nazorat topshiriqlari va o‘quv axborotlarining almashinib 

turuvchi u qadar katta bo‘lmagan bloklari ketma-ketligidir. 

Ravon programmada ta’lim oluvchi to‘g‘ri javob berishi shart. Ba’zan yehtimol deb 

topilgan  javoblardan  birini  shunchaki  tanlaydi.  To‘g‘ri  topilgan  javobda  u  yangi 

o‘quv  axborotiga  ega  bo‘ladi.  Agar  javob  to‘g‘ri  chiqmasa,  axborotni  qaytadan 

o‘rganishga tavsiya etiladi. 

Tarmoqlanuvchi  programma.  Ta’lim  oluvchi  noto‘g‘ri javob  berganda,  unga 

qo‘shimcha  o‘quv  axboroti  beriladi  va  u  ta’lim  oluvchiga  nazorat  topshiriqlarini 

bajarish,  to‘g‘ri  javob  qaytarish  va  o‘quv  axborotlarining  yangi  bo‘laklarini  olish 

imkoniyatini beradi. 

Soddalashtirilgan  programma.  U  ta’lim  oluvchiga  yangi  o‘quv  materialini 

murakkablik  darajasiga  qarab  tanlab  olish,  uni  o‘zlashtirish  jarayonida  u  yoki  bu 

---