O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi tibbiy ta’lim rivojlantirish markazi

VICh - infeksiyasi va SPID 
 
1981 yilda AQSh da gomoseksualistlarda birinchi marta yangi kasallik - 
SPID aniqlangan. 1983 yilda bu kasallikning virusi - VICh topilgan. 
Hozirgi  kunda  u butun jahon bo'ylab  tarqalgan bo'lib, dolzarb 
muammolardan biri hisoblanadi. 
VICh - infeksiyasini profilaktikasida uning epidemiologiyasini va kasallik 
yuqish yo'llarini bilish asos bo'lib hisoblanadi. 
VICh - infeksiyasi quyidagi yo'llar orqali yuqadi: 
- jinsiy aloqa orqali  
- qon orqali 
- onadan bolaga o’tish orqali. 
Jahon bo'ylab  kasalliklarning yuqish yo'lining ¾ qismi jinsiy aloqa orqali, 
so'ngra qon va onadan bolaga o’tishidir. VICh - infeksiya bilan zararlangandan 
so’ng SPID  kasalining birinchi belgilari paydo bo’lgunga qadar 10 va undan ko’p 
yillar o’tishi mumkin. 
SPID kasali belgilari paydo bo'lgandan so’ng insonning umr ko’rishi 2-4 
yilni tashkil qiladi. VOZ baxo berishi bo'yicha butun jahonda oxirgi 20 yillarda 
39,4 mln. VICh - infeksiyasi bilan zararlanganlar yashab kelmoqda, jumladan 2,2 
mln. bolalardir. Yer yuzida har kuni o’rtacha 8000  VICh infeksiyasi bilan 
zararlanganlar ro’yxatga olinadi, asosan yoshlar. Bu davr ichida SPID kasalligidan 
o’lganlar 16,3 mln. kishini tashkil qilib, bulardan 3,6 mln. bolalardir. Bu aniq 
raqam emas, chunki qishloq joylarda ro’yxatga olish past darajada. 
2000 yil 1 yanvarda Rossiyada 25470 ta VICh - infeksiyasi bilan 
zararlanganlar ro’yxatga olingan. Ularning ko’p qismi Moskvada va Moskva 
viloyatida - 8407, Kaliningradda, Irkutskda, Krasnodarda, Nijniy Novgorodda va 
Tverda. VICh - infeksiya bilan zararlanganlarning 80%i narkomanlardir. 
Bizning mamlakatimizda ham, boshqa davlatlar singari, VICh  - infeksiya 
bilan zararlanganlarning 70% i narkomanlardir. 2004 yilda 2010 ta VICh /SPID 
bilan kasallanganlar aniqlangan bo'lib, ular orasida  9 tasi chet ellik grajdani 
ekanligi  aniqlandi.   2009  yilda  O'zbekistonda  VICh-infeksiyasi bilan 
zaharlanganlar 7600 kishi ro’yxatga olingan, ularning 39,0% Toshkentda va 23,1% 
Toshkent viloyatida yashaydiganlardir. Ular orasida 18,4% ayollar va 1,5% 
bolalardan tashkil topgan. Chet elliklarning (57,8%) ko’pi Toshkent shahrida va 
(22,9%) Toshkent viloyatida yashaydi. VICh/SPID ga qarshi maxsus davo yo'q. 
Muolajalar bilan davolash ishlari VICh - infeksiyasi kasallini tuzata olmaydi, 
faqatgina umrni uzaytirib berishi mumkin. (davolash sikli Rossiyada 1 mln rubl 
turadi). 
Demak, VICh - infeksiyasi juda katta tibbiy, ijtimoiy-iqtisodiy muammo 
bo'lib hisoblanadi. 

---

63