O. K. Iminov iqtisod fanlari doktori, professor

Xalqaro  kreditning  funksiyalari. 
Xalqaro  kredit  ssuda  kapitalining 
tashqi  iqtisodiy aloqalar jarayonidagi  harakat xususiyatini aks ettim vchi 
quyidagi  funksiyalarni  bajaradi:

---

1)  Kengaytirilgan  takror  ishlab  chiqarish  ehtiyojlarini  qondirish 
uch un  ssuda  kapitallarining  mamlakatlararo  qayta  taqsimoti.  Ssuda 
kapitali  xalqaro  k red it  m exanizm i  orqali  foy dalarni  t a ’m in lash  
maqsadida  iqtisodiy  agentlar  afzal  ko'rgan jarayonlarga  yo'naltiriladi. 
Ushbu  bilan  kredit  milliy  foydani  o ‘rtacha foyda darajasida  birxillash- 
tirilishiga  ham da  uning  massasini  oshishiga  ko ‘maklashadi;
2)  Xalqaro  hisob-kitoblar  jarayonida  haqiqiy  pullarni  (oltin  va 
kum ush)  kredit  pullarga  almashtirilishi  ham da  naqdsiz  to'lovlarning 
rivojlanishi va tezlashtirilishi,  naqdli valuta  muomalasini xalqaro  kredit 
operatsiyalari  bilan  almashtirilishi  orqali  m u o m a la   xarajatlarining 
tejalishi.  Xalqaro  kredit  zam inida xalqaro  hisob-kitoblarning veksellar, 
cheklar  ham da  bank  pul  o'tkazmalari,  depozit  sertifikatlari  va  boshqa 
shu  singari  kredit  vositalari  paydo  bo ‘ldi.  Xalqaro  iqtisodiy  m unosa- 
batlar  jarayonida  ssuda  kapitali  muomala  davrining  tejalishi  ishlab 
c h iq a r is h n in g   k e n gay ish i  va  foyda  o ‘sim in i  t a ’m in lag a n   h o ld a  
kapitalning  unum li  m u o m ala  davrini  oshiradi;
3)  Kapital  to'p lan u v i  va  markazlashuvining  tezlashishi.  Xorijiy 
kreditlar  jalb  etilishi  evaziga  qo'shim cha  qiymatning  kapitalizatsiya 
jarayoni  tezlashadi,  individual  jamg'arish  chegaralari  kengayadi,  bir 
m am lakat  tadbirkorlarining  kapitallari  ularga  boshqa  m am lakatlar 
mablag'larining  q o ‘shilishi  hisobiga  ko'payadi.  Xalqaro  kredit  azaldan 
individual  korxonalarni  aksiyadorlik  jamiyatlariga  aylanishi,  yangi 
firmalar,  m onopoliyalar  barpo  etilishining  omili  sifatida  maydonga 
chiqadi.  Kredit  boshqa mamlakatlarning kapitali,  mulki va mehnatidan 
m a ’lum  bir  c h e g a ra la rd a   foydalanish  im k o niy atini  beradi.  Yirik 
kompaniyalarga taqdim  etiladigan  imtiyozli xalqaro kreditlar va  mayda 
ham da  o ‘rta  hajm dagi  firmalarni  jah o n  ssuda  kapitallari  bozoriga 
chiqishining qiyinligi  kapital  to'planuvi va markazlashuvining kuchayi- 
shiga  ko‘maklashadi.
Milliy  va  j a h o n   x o ‘jaligining  rivojlanishi  bilan  xalqaro  kredit 
fu n k s iy a la r in in g   a h a m iy a ti  bir  xilda  b o ‘lm ay,  o 'z g a ru v c h a n lik  
xususiyatiga egadir.  Zamonaviy sharoitlarda xalqaro  kredit iqtisodiyotni 
muvofiqlashtirish  funksiyasini  bajaradi  ham da  bir vaqtning  o ‘zida  o ‘zi 
ham   muvofiqlashtirilish  obyekti  b o ‘lib  hisoblanadi.