«Hayot faoliyati xavfsizligi»kafedrasi «Hayot faoliyati xavfsizligi»

V. O‟tkazilgan laboratoriya to‟g`risida hisobotni to‟ldiring. 

 

Laboratoriya ishini bajarish uchun   umumiy ma‟lumotlar.

 

 

SUN‟IY YORIТISH. 

Ishlab  chiqarish  binolaridagi  ish  o‘rinlarini  yoritishda  tungi  paytlarda  tabiiy  yorug`lik 

bo‘lmaganligi  uchun  sun‘iy  yoritish  tizimlaridan  foydalaniladi.  Ishlatilishiga  ko‘ra  sun‘iy  yoritish 

quyidagilarga bo‘linadi : 

1)  ishchi 

---

2)  buzulish ro‘y berganda ( avariyali ) 

3)  odamlar va moddiy boyliklarni evakuatsiya qilish 

4)  qo‘riqlash uchun mo‘ljallangan 

5)   navbatchi 

Sun‘iy yoritishning qo‘yidagi usullari mavjud: 

1) umumiy 

2)  murakkab 

3)  mahalliy 

Ishlab  chiqarish  binolarini  umumiy  yoritishda  chiroqlar  binoning  yuqori  qismiga  o‘rnatilib, 

binoning ikki qismi bir tekisda yoki uskunalarni joylashtirishni hisobga olgan holda yoritiladi. Ishlab 

chiqarish  binolarini  murakkab  yoritishda,  umumiy  yoritishga  ko‘shimcha  ravishda  ish  joylarini 

mahalliy yoritish manbalaridan foydalaniladi. 

Murakkab  yoritishdan foydalanilganda biror bir ishni bajarish uchun mo‘ljallangan  yoritish 

me‘yorini 10 % umumiy chiroqlar, qolgan 90 % mahalliy chiroqlar yordamida amalga oshiriladi. 

Mahalliy  yoritishda  yoritgichning  yorug`lik  oqimi      o‘ta      aniqlik      talab  qiladigan  ishni 

bajarayotgan  uskunaga  yo‘naltiriladi.  Murakkab  yoritish  usuli  o‘ta  aniqlik  1-4  toifa  ishlarini 

bajarishda  qo‘llaniladi.  Sun‘iy  yoritish  manbalari  sifatida  cho‘g`lanuvchi  va  gaz  gazarazryadli 

chiroqlar ya‘ni lyuminessent chiroqlardan foydalaniladi. 

Cho‘g`lanma  chiroqlar  hozirgi  vaqtda  eng  ko‘p  tarqalgan  yorug`lik  manbai  hisoblanadi. 

Buning asosiy sababi ularning tuzilishini oddiyligi, ishlatilishini qulayligi, yonish davrining tezligi, 

qo‘shimcha  moslamalarsiz  tok  manbaiga  ulash  mumkinligi,  kuchlanishni  minamal  miqdorda 

pasayganida  ham  ishlash  qobiliyatini  yo‘qotmasligi,  atrof  tabiiy  muhit  ta‘siriga  bog`liq 

emasligidir.Shu  bilan  birgalikda  cho‘g`lanuvchi  chiroqlar  ham  ma‘lum  bir  kamchiliklardan  xoli 

emas.  Bulardan  asosiylari:  xizmat  ko‘rsatish  muddatini  kamligi  ya‘ni  1000  soatni  tashkil  etadi, 

foydali ish koeffitsiyenti juda ham pastligi umumiy qabul qiladigan energiyani 4% gina ko‘rinadigan 

yorug`lik  nurni  tashkil  etib,  qolgani  issiqlikka  aylanadi,  chiroqning  ustki  qismida  haroratini 

yuqoriligi  (ishlatilgandan  keyin  3-5minut  o‘tgandan  keyin  harorat  300-350  °S  dan  ortib  ketadi), 

chiroqdan  tarkalayotgan  nurlar  tarkibida  qizg`ish  va  sariq  nurlarning  mavjudligidir.  Bu 

chiroqlarning  nur  berish  darajasi  juda  past  20-25  LM  /  VТ.  Hozirgi  vaqtda  qo‘llaniladigan 

gazarazryadli  chiroqlar  cho‘g`lanuvchi  chiroqlarga  nisbatan  ma‘lum  bir  ijobiy  xususiyatlarga  ega, 

jumladan bu chiroqlarning nurlanish darajasi ancha katta bo‘lib, 50 dan 100 LM / VТ gacha, xizmat 

ko‘rsatish  muddati  800-1400  soatgacha.  Bu  chiroqlarga  to‘ldirilgan  inert  gazlar,  metan  bug`lari 

miqdorini o‘zgarishi hisobiga xohlagan spektrdagi nurlarni olish mumkin. Ish joyini sifatli yoritish 

ko‘p  jihatdan  chiroqlarni  to‘g`ri  tanlashda  ularni  o‘rnatish  va  yorug`lik  oqimini  yo‘naltirishga 

bog`liq  bo‘ladi.  Chiroqlar  quyidagi  ko‘rinishlarda  bo‘ladi:  ochiq,  muhofazalangan,  yopiq,  namdan 

va portlashdan muhofazalangan va hokazolar.  

Sanoat  korxonalarida  ishlab  chiqarish  binolarini  yoritish  uchun  PPD-200,  PPR-200,  BVG-

200,NV-15,NG-200,  LDS-20,  LD-20,  LB-30,LBS-  40,LDS-  80  kunduzgi  chiroqlardan 

foydalaniladi.