Ecologiya MurodovSh lot doc

1kkal shartli yokilgi hosil kilish uchun har xil turdagi energiya 

sarfi 

(G.Odum  va  Yu.Odum  buyicha, 1978 y.) 

 

Energiya manbai 

 

1 kkal shartli 

yoqilg’i olish uchun 

sarflanadigan 

energiya, kkal 

1 kkal shartli 

yoqilg’i  

ekvivalenti 

(issiqlik) 

Tarqaluvchi  issiqlik 

energiyasi 

 

Quyosh yorug’ligi 

 

O’simliklar 

biomassasi 

 

Yog’och 

 

Toshko’mir, neft 

 

Elektr energiyasi 

 

10000 

 

2000 

 

20 

 

2 

 

1 

 

0,25 

 

0,0001 

 

0,0005 

 

0,05 

 

0,5 

 

1 

 

4 

 

Yerga  quyosh  nurlanishining  ikki  milliarddan  bir  qismi  tushadi, 

lekin yorqinlik quvvati bizning planetamizda katta bo’lib 1,75·10

17

 vt ga 

teng.  Yerga  tushayotgan  quyosh  yorug’lik  energiyasining  bir  qismi 

kosmosga qaytadi. Qaytayotgan quyosh yorug’lik energiyasi albedo deb 

ataladi  (lotincha  olbus  -  oq)  va  A  harfi  bilan  belgilanadi.  Yaqingacha 

Yer  kosmosga  30-40%  yorug’likni  qaytaradi  deb  hisoblanardi.  Yer 

yo’ldoshlaridan olingan ma‘lumotlar bu qiymat 28% ni tashkil qilishini 

energiya  ajratilishini  hosil  qiluvchi  reaktsiyalar  yig’indisi 

katobolizm deb ataladi. 

Organik  moddalar  va  ular  mineralizatsiyasining  noorganik 

birikmalar  (SO

2

,  H

2

O)  gacha  parchalanishi  yakuniy  bosqichdir. 

Yuqorida  qayd  etilganidek,  buni  redutsentlar  bajarib,  modda 

aylanishiga  qaytaradi  va  uni  produtsentlar  olish  mumkin  bo’lgan 

shaklga keltiradi. 

Redutsentlarga  mikroskopik  organizmlar  (bakteriyalar, 

zambrug’  va  boshq.)  kirganligi  uchun  ularni  mikrokonsumentlar 

deb ham atashadi.