Маданиятшунослик фани предмети, методологик асослари ва баркамол авлодни шакллантиришдаги ахамияти

gumanizm
 edi. 
Bu  davr  madaniyatida 
gumanistik
  (insonparvar),  insonni  dikkat  markaziga 
ko‘yuvchi  goyalar  birinchi  o‘ringa  chikadi.  xayotda  fakat  insonning  ijodiy 
kobiliyatlarini,  akl-idrokini  tan  olish  erdagi  baxtga  intilish  bilan  almashinadi. 
Bu maksadni ruyobga chixarish o‘tmish madaniyati yutuklarini o‘zlashtirishni 
takozo etadi.
 
Gumanistik  goyalar  o‘rta  asrning  so‘nggi,  yangi  davrning  birinchi  shoiri, 
buyuk  siymo  Dante  Aligeri  (1265-1321)ning  "Komediya",  "Ziyofat", 
"Monarxiya"  asarlarida  bayon  etilgan.  Dante  xristian  akidalarini  o‘zgarmas 
xakikat  sifatida  tan  olgan  xolda,  ilo?iy  va  insoniy  munosabatlarni  yangicha 
talkin kiladi, ularni bir-biriga zid ko‘ymasdan, xar ikkalasining o‘zaro birlikda, 
deb  biladi.  U  bu  dunyoda  insonni  roxat-farogatga  kuyidagi  ikkita  yo‘l  olib 
boradi,  deb  xisoblaydi:  falsafiy  ta’lim,  ya’ni  inson  tafakkuri,  uning 
kobiliyatlari  xamda  mukaddas  ruxdan  kelib  chikuvchi  "ma’naviy  ta’lim". 
SHoir  gumanizmi  tarkidunyochilik  (asketizm)ga  xarshi  xaratilgan  va  inson 
kuchiga  to‘lik  ishonch  ruxi  bilan  sugorilgan.  Dante  fikricha,  inson  o‘z 
farovonligi uchun o‘zi kurashishi lozim. Boylik yoki merosga kolgan nufuz va 
obro‘  kishi  takdirida  xal  kiluvchi  omil  bo‘lolmaydi,  aksincha  inson  o‘zining 
shaxsiy fazilatlari va sifatlariga tayanib baxt-saodatga erishmogi lozim bo‘ladi.
 
"Monarxiya" asarida shoir o‘zining cherkovga nisbatan siyosiy nuktai nazarini 
bayon  kiladi.  Uning  fikricha,  cherkov  odamlar  turmushiga  aralashmasdan, 
fakat  "narigi  dunyo"  masalalari  bilan  shukullanishi  darkor.  Siyosat  esa,  inson 
tafakkuriga, uning manfaatlariga buysunishi kerak.
 
Atogli olim N.Komilov Dantening "iloxiy komediya" asarida