X. S. Xadjayev, sh sh. Fayziyev m. E. Jabbarov. Makroiqtisodiyot

 

16-MAVZU.  .XALQARO SAVDO NAZARIYASI 

 

---

 

 

53

 

 

X.S.Xadjayev, SH.SH.Fayziyev, M.E.Jabbarov  –  MAKROIQTISODIYOT  

 

 

Masalalar 

 

mumkin  bo‘lgan  foyda  -  bu  mamlakatning  xalqaro  savdo  aloqalarida  egallagan 

o‘rniga bog’liq.  

 

 

 

 

 

1. A davlat bir yilda 70 ta engil sport samolyotini ishlab chiqaradi. Ulardan 20 

tasi ichki iste’molga, 50 tasi esa eksportga chiqariladi. Erkin savdo sharoitlarida 1 

ta samolyotning bahosi – 6000 doll. Hukumat  tarmoqni rag’batlantirish maqsadida 

har  bir  samolyotning  qiymatidan  15%  miqdorida    subsidiya  ajratadi.  Natijada 

samolyotning  ichki  narxi  6450  doll.gacha  oshdi,  eksport  narxi  esa  5550  doll.ga 

kamayadi. Eksport hajmi 70 ta  samolyotgacha o‘sdi.  

Subsidiyalar joriy qilishning oqibatlarini aniqlang. 

▲ ▲ ▲ 

2.Jadval ma’lumotlari asosida firmalarning qaysi birini dempingni tatbiq 

etishda ayblash mumkin: 

 

Mahsulot birligi 

tannarxi, doll. 

Ichki narx, doll. 

Eksport narx, doll. 

A firma  

100 

100 

110 

B firma  

100 

120 

110 

C firma  

100 

90 

105 

 

▲ ▲ ▲ 

 

3.  Rossiya  360  ekskavator  va  2400  traktor,  Ukraina  esa  160  ekskavator  va 

800 traktor ishlab chiqarishadi. Agar  Rossiya faqat ekskavator ishlab chiqarganda, 

ularning  hajmi  yiliga  600  donani,  agar  faqat  traktor  ishlab  chiqarganda,  ularning 

hajmi  yiliga  6000  donani  tashkil  etardi.  Mos  ravishda  Ukraina  yo  200  ekskavator 

---

 

 

54

 

 

X.S.Xadjayev, SH.SH.Fayziyev, M.E.Jabbarov  –  MAKROIQTISODIYOT  

 

yoki  4000  traktor  ishlab  chiqarishi  mumkin.  Bu  mahsulotlar  ishlab  chiqarishda 

qaysi  mamlakat  mutloq  va  nisbiy  afzallikka  ega?  Ikkala  mamlakat  uchun 

ixtisoslashuv qanday manfaatlarni beradi? 

▲ ▲ ▲ 

4.  O‘zbekiston  va  Qozog’iston  ikkita  tovar  ishlab  chiqarishadi  -  shakar  va 

avtobuslar. Bu mahsulotlarga ketgan xarajatlar quyidagicha: 

 

1 

tonna 

shakarga 

ketgan sarf - xarajatlar 

1  avtobusga  ketgan 

sarf - xarajatlar 

O‘zbekiston 

200 

600 

Qozog’iston 

600 

600 

 

Bu  mahsulotlar  ishlab  chiqarishda  qaysi  mamlakat  mutloq  yoki  nisbiy 

afzallikka ega? Erkin savdo sharoitida O‘zbekiston va Qozog’iston qaysi tovarlarni 

eksport  va  import  qilishadi?  O‘zbekiston  va  Qozog’iston  o‘rtasidagi  erkin  savdo 

sharoitida jahon narxlarning nisbati qaysi darajada o‘rnatiladi? 

▲ ▲ ▲ 

5. 

Jadvalda  A  va  B  mamlakatlardagi  bozorlarning  tavsifi  berilgan  (P  - 

narx,  Q

d

  -  talab,  Q

s

  -  taklif).  Shu  ma’lumot  asosida  erkin  savdo  sharoitidagi  X 

tovarning  jahon  narxini  aniqlang.  Mamlakatlardan  qaysi  biri  X  tovarni  eksport 

qiladi, eksport hajmini aniqlang. 

 

A mamlakat  

B mamlakat 

P 

1    2    3    4    5  

1    2    3    4    5  

Q

d

 

5    4    3    2    1 

6    5    4    3    2 

Q

s

 

2    3    4    5    6   

5    6    7    9    10 

 

▲ ▲ ▲ 

---

 

 

55

 

 

X.S.Xadjayev, SH.SH.Fayziyev, M.E.Jabbarov  –  MAKROIQTISODIYOT  

 

6.  A  mamlakatda  bir  kunda  12  uyali  telefon  yoki  2  musiqa  markazi  ishlab 

chiqarilishi  mumkin.  B  mamlakatda  esa  bir  kunda  4  uyali  telefon  yoki  8  musiqa 

markazi ishlab chiqarilishi mumkin. ¡uyidagi savollarga javob bering: 

a) 

Savdo  bo‘lmagan  sharoitda  ikkala  mamlakatdagi  nisbiy  narxlarni 

aniqlang; 

b) 

Savdo  munosabatlari  o‘rnatilganda  ikkala  mamlakat  nimani  eksport 

qiladi; 

v)  Mamlakatlar  o‘rtasida  savdo  munosabatlari  o‘rnatilgandan  keyin  jahon 

narxlari qanday chegaralarda o‘zgaradi; 

g) Faraz qilaylik erkin savdo o‘rnatilishdan oldin A mamlakatning bir kunlik 

ishlab  chiqarish  hajmi  8  uyali  telefon  va  0,5  musiqa  markaziga  teng  edi.  B 

mamlakatning  ishlab  chiqarish  hajmi  mos  ravishda  1  uyali  telefon  va  6  musiqa 

markaziga  teng.  Har  bir  mamlakatning  nisbiy  afzallik  asosida  ixtisoslashuvi 

natijasida ikkala mahsulotning umumiy ishlab chiqarish hajmi qanchaga oshadi. 

▲ ▲ ▲ 

7.  Jadvalda  O‘zbekiston  va  Janubiy  Koreyadagi  kalkulyatorlarga  bo‘lgan 

talab va taklif to‘g’risida ma’lumot berilgan. 

a) 

tashqi  savdo  yo‘qligida  ikkala  mamlakatda  muvozanat  narxlar  va 

bozordagi mahsulot hajmi qanday bo‘ladi? 

b) 

Tashqi  savdo  o‘rnatilgandan  keyin  kalkulyatorlarning  jahon  bozorida 

muvozanat narxi qanday bo‘ladi? 

v) qaysi mamlakat va qay miqdorda kalkulyatorlarni eksport qiladi?